نمی توانید یا نمی خواهید شفافیت را به ورزش بیاورید؟!

یکی از مباحث اصلی در این دوره از رقابتها که قبل از آغاز آن، عنوان شده بود، گفتگوی داوران با کاپیتان های تیم ها و توضیح دادن وقایع و تصمیمات گرفته شده در جریان مسابقات بود. در واقع یوفا با مطرح کردن این موضوع قبل از رقابتها که فقط کاپیتان تیم ها در شرایط حساس می توانند با داور صحبت کنند، شرایط را برای حضوری بهتر در یورو 2024 فراهم ساخت و حتی آموزش های لازم را هم به تمام تیم های حاضر در این تورنمنت داد.

به عقیده روزتی این ایده به خوبی جواب داده است و سایر بازیکنان از حلقه زدن دور داور یا حتی نشان دادن مخالفت خود با تصمیم گرفته شده، خودداری می کنند. او می گوید: "این فرایند بسیار مثبت بوده است. داوران اطلاعات را به کاپیتان ها می دهند که خود آنها مسئولیتی خطیر را به شیوه ای مناسب به اجرا در می آورند. کار برای سایر بازیکنان ساده تر است: آنها به سراغ داور نمی روند، دورش جمع نمی شوند و این برای فوتبال بسیار مثبت و مهم است. من با بازیکنان و مربیان بزرگی پس از بازیها صحبت کرده ام. دوست داشتم بازخورد آنها را بدانم و همه خوشحال بودند. برای بازیکنانی که به این قواعد احترام نگذاشتند، محرومیت هایی در نظر گرفتیم. فعلا در فاز انتقالی هستیم. اما قبلا هم تقاضاهایی از اتحادیه های ملی در اروپا دریافت کردیه ایم که خواهان ادامه دادن این مسیر هستند. این قضیه در همه رقابتهای اروپا به اجرا درخواهد آمد و خوشحالیم که اتحادیه های ملی می خواهند این مسیر را ادامه دهند."

تمرکز روی VAR

روزتی همچنین توضیحاتی در خصوص برخی تصمیمات کلیدی گرفته شده در مسابقات داد و ویدیوها و مکالمات VAR را به نمایش گذاشت تا مشخص شود که چگونه داوران به یک تصمیم می رسند.

در مجموع در مرحله گروهی، 20 مداخله VAR ثبت شد که هشت مورد در میدان مسابقه و 12 مورد به صورت مستقیم، بازبینی شدند. متوسط زمان تصمیم گیری توسط VAR، 51 ثانیه بود که 5 ثانیه سریعتر از لیگ قهرمانان اروپا محسوب می شود. همچنین تصمیمات VAR از طریق نمایشگرهای بزرگ برای تماشاگران توضیح داده می شود که به درک بهتر آنها کمک می کند.

روزتی در این مورد می گوید: "این یک توضیح فنی زنده است. انجام دادنش راحت نیست ولی تاثیر بسیار مثبتی دارد. در ورزشگاه ها، همه چیز بسیار واضح تر است چراکه توضیح کاملی از آنچه در زمین مسابقه و VAR می گذرد را از طریق نمایشگرهای بزرگ، ارائه می دهیم.

فناوری توپ متصل هم اطلاعات دقیقی را در لحظه از طریق سیگنال هایی به داوران ویدیویی ارسال می کند و این موضوع هم تاثیر بسزایی در تصمیم گیری ها داشته است. روزتی ادامه می دهد: "این فناوری به خوبی کار می کند و ما از آن برای تصحیح سه تصمیم ناشی از VAR استفاده کردیم. وقتی تصاویر به ما نتیجه نهایی را اعلام نمی کنند، یک طرح گرافیکی داریم که به کمکمان می آید و همه برخوردها با توپ را به نمایش می گذارد."

نمونه عینی

دیدار آلمان میزبان مقابل دانمارک در مرحله یک هشتم نهایی، نمونه ای عینی از کاربرد این فناوری ها و گردن نهادن به تصمیم گرفته شده توسط داور است. مروری کوتاه می کنیم. دقیقه 47، زمانی که بازی در نیمه دوم با شک و تردید فراوان نهایتا آغاز شد - در شرایطی که بازی به دلیل بارش شدید تگرگ و رعد و برق های خطرناک، چند دقیقه ای در نیمه اول متوقف شده بود – یک ضربه آزاد به سود دانمارک اعلام می شود. ارسال اریکسن و ضربه یواخیم اندرسن، مدافع پیش تاخته، دانمارک را به گل می رساند اما VAR به دلیل احتمال آفساید مداخله می کند و مطابق با تصاویر نشان داده شده تنها چند میلیمتر – نوک کفش اندرسن – در آفساید قرار داشت و گل رد می شود. حدود 3 دقیقه بعد، ارسال از جناح راست دانمارک توسط رام با احتمال برخورد با نوک انگشتان یواخیم اندرسن (!) به VAR می رود. در تصاویر چندان مشخص نیست که توپ با دست وی برخورد کرده است، اگرچه دست او هنگام ارسال توپ، باز بود. اما فناوری توپ متصل به کمک تصمیم گیرندگان می آید و نشان می دهد که برخوردی با توپ در میانه ارسال، صورت گرفته است و سیگنال های مخابره شده، ناگهان شدت بیشتری را نشان می دهند. برخورد توپ با نوک انگشتان اندرسن به صورت میلیمتری به اثبات می رسد و یک پنالتی به سود آلمان میزبان اعلام می شود که کای هاورتز، مهاجم آرسنال آن را علی رغم تشخیص صحیح کسپر اشمایکل به گل اول آلمان تبدیل می کند. آلمانی ها در ادامه یک گل دیگر هم توسط موسیالا ثبت می کنند و راهی مرحله یک چهارم نهایی می شوند.

جنجالی در کار نبود

اما چرا این بازی به جنجال کشیده نشد؟ چرا بازیکنان داور را احاطه نکردند و به شدت با تصمیمات وی مخالفت نورزیدند؟ یا حتی چرا او را به زد و بند یا حتی به نفع گیری، متهم نکردند؟

بالاخره آلمان میزبان است و شاید داورها را خریده که به نفعش رای دهند! و به همین سادگی سر حریف را ببرند! آنچه باعث شد دانمارکی ها نسبت به وقایع رخ داده ظرف سه دقیقه و سقوط از ارتفاعی بلند، رفتاری خارج از کنترل نداشته باشند، در درجه اول آموزش و بعد استفاده از آخرین فناوری موجود است. یعنی این دو تکمیل کننده یکدیگر هستند و همانطور که اعلام شد هیچ بازیکنی غیر از کاپیتان حق ندارد با داور صحبت کند. تصمیمات هم که اگرچه بسیار میلیمتری بودند، اما به هر حال طبق فناوری استفاده شده به سود آلمان میزبان گرفته شد و شاید دفعه بعدی به ضرر این تیم تمام شود. تنها مربی دانمارکی ها در کنفراسن خبری پس از مسابقه ناراحت بود و واگذاری مسابقه را به دلیل اتفاقات میلیمتری می دانست و البته باز هم نظر داور را به کلی رد نمی کرد.

... و اما فوتبال ما

و حالا مقایسه کنید این شرایط را با وضعیت فوتبال کشورمان و اگر قرار است تقلیدی هم از خارجی ها داشته باشیم، چرا از نکات مثبت آنها نباشد و چرا عملکرد مناسب آنها را یاد نگیریم؟

درست است که VAR را به صورت کامل و مستمر نداریم یا فناوری توپ متصل را فعلا فقط باید در کشورهای پیشرفته ببینیم، اما آیا واقعا آموزش هم نمی توانستیم بدهیم؟ یعنی کار سختی است پیش از شروع لیگ، نمایندگانی از سوی کمیته داوران برای همه تیم ها بفرستند و قوانین و نحوه برخورد با داوران را به همه نفرات تیم، توضیح دهند؟ یا حتی چه اشکالی دارد که در لیگ برتر هم فقط کاپیتان حق صحبت با داور را داشته باشد و حضور سایر بازیکنان دور داور منجر به جریمه آنها شود؟

اتفاقات فصل گذشته را که به خاطر دارید؟ از سر مربی و دستیار گرفته تا بازیکن و تدارکات علیه داوران صحبت می کردند. این خطا یک طرف و از سوی دیگر هم کمیته داوران هیچ تلاشی نمی کرد که با ایجاد آگاهی – همچون کاری که اکنون در یورو 2024 رخ می دهد – تنش ها را کمتر کند. گویی از عصبانی کردن آن هوادار دلخوش کرده به موفقیت تیم محبوبش، خوشحال می شوند!

شاید هم به نفع برخی نباشد که چنین شفافیتی در مسابقات فوتبال ما جاری باشد. هر چه هرج و مرج بیشتر، ماهی گرفتن از آب گل آلود هم بیشتر و خدای ناکرده فساد و تبانی و رشوه و ... خیلی زد و بندهای دیگر هم بیشتر.

اینطور به نظر می رسد که در بسیاری از مسائل کشور – حتی مسائل غیر فوتبالی یا غیر ورزشی – بحث "نتوانستن" مطرح نیست، بحث "نخواستن" مطرح است و عده ای به عمد نمی خواهند یک سری مشکلات مرتفع شود. چرا؟ چون از آن شرایط بهره می برند. چون به نفعشان است و اوضاع غبارآلود برایشان بهترین مامن می نماید تا هم جیب هایشان را پرتر کنند و هم نارضایتی بیشتری را به وجود آورند. پس آنجا که می گوییم مدیران جهادی و انقلابی لازمه مدیریت کلان هستند، اشاره به همین شرایط داریم که باشد آن مدیران حداقل با کار بیشتر و توجه به مردم و دوری از دست درازی به منفعت عامه، توان خود را برای حل مشکلات به کار گیرند، نه اینکه خود مشکلی به قبلی ها بیفزایند و دست آخر هم به عنوان مدعی و با گردن افراشته، زمین را ترک کنند.

* سید محمد طاهر شاهین