پیشرفت فوتبال در گروی مدیریت «کروشی»

پس از صعود تحسین برانگیز و مقتدرانه تیم ملی فوتبال ایران به مرحله نهایی مسابقات جام‌جهانی (روسیه -۲۰۱۸) نکته مشترک اظهارات و حرف‌های بعضی از مسئولان ورزش و فوتبال، مثل وزیر یا رئیس فدراسیون فوتبال این سخن بود که «تیم ملی پتانسیل صعود به مرحله حذفی جام‌جهانی را دارد. »ویا« با همه وجود تلاش می‌کنیم تا برای اولین بار به مرحله حذفی جام‌جهانی برویم.» و... هرچند در واکنش به این سخنان، کارلوس کروش سرمربی تیم ملی فوتبال ایران اظهار داشت: «حرفی درمورد صحبت‌های وزیر ورزش ندارم»، اما ما به نوبه خود با این حرف و هرگونه سخن و صحبتی که درباره «جایگاه بالاتر» و «آینده بهتر» ورزش و فوتبال ایران مطرح شود، موافق هستیم. اصولا رمز پیشرفت و بهتر شدن این است که به «کم» و «آنچه هست» (وضع موجود) قانع نباشیم و با انگیزه بیشتر و تدبیر و تلاش موثرتر، به حرکت و تکاپوی خود ادامه دهیم. در عین حال اعتقاد داریم که با صعود روحیه‌بخش و انگیزه‌ساز و پرمعنای فوتبال ایران به جام‌جهانی که در تاریخ فوتبال ما برای پنجمین بار رخ می‌دهد و برای اولین بار هم به صورت «پیاپی» اتفاق می‌افتد، ما و مسئولان ورزش و فوتبال ما باید تنها یک هدف - صعود به دور دوم جام جهانی - بسنده نکنند و هدف و اهداف دیگر و بزرگتر را در نظر داشته باشند. به نظر ما - که قبلا هم بارها درباره آن نوشته‌ایم - هدف مهمتر و بزرگترین هدف بعد از این اتفاق مهم و روحیه‌بخش باید اولا باور کردن قابلیت‌های نهفته و ظرفیت‌های پنهان این فوتبال و ثانیا تلاش و تمرکز بیشتر برای به فعلیت در آوردن این داشته‌‌ها و ساختن پایه و اساس و محکم کردن زیرساخت‌های فوتبال ایران باشد . کاری که باید از همین حالا شروع کنیم، و متاسفانه تاکنون و بعد از هر صعود به جام‌جهانی انجام نداده‌ایم. به قول سرمربی حرفه‌ای و کاربلد تیم ملی «وقتی... به جام‌جهانی ۲۰۱۴ برزیل صعود کردیم، زمان مناسبی برای توسعه فوتبال ایران بود، ولی در این سال‌ها هیچ تغییری را در پیشرفت فوتبال ایران نمی‌بینیم. »این حرف نه فقط نظر این مجله یا دیدگاه سرمربی تیم ملی، بلکه حرف همه کسانی است که فوتبال را و ورزش را می‌شناسند و درباره پیشرفت و توسعه آن دغدغه دارند.

حرفی که امیدواریم مسئولان ورزش و مدیران فوتبال در غوغای پیروزی و شادی و تبریک و... به راه افتاده ناشی از پیروزی تیم ملی درباره آن گوش شنوا داشته باشند و به آن توجه جدی مبذول نمایند و به تداوم «روزگار غفلت» پایان بخشند.

همه آنهایی که واقعیات فوتبال را می‌شناسند و البته خود را به خواب نزده‌اند، می‌دانند فوتبال ایران تا «جهانی شدن» فاصله‌ای بعید دارد. بخشی از واقعیت فوتبال ما چندی پیش دربازی استقلال - العین به نمایش درآمد و...!

اما البته این فاصله طی شدنی است. پیام صعود تیم ملی به جام‌جهانی هم جز این نبود، فوتبال ایران می‌تواند، به معنی واقعی در سطح بالای فوتبال دنیا مطرح باشد، اما الان نیست. تعارف را کنار بگذاریم. می‌دانیم این صعود برآیند سیستم مدیریتی و واقعیت‌های فوتبال و حاصل طی شدن یک پروسه طبیعی نیست، بلکه بیش از هر چیز حاصل عملکرد، رفتار و مدیریت کروش و البته سازمان‌‌ها و کسانی است که با او همراه بوده و به اشکال مختلف همکاری کرده‌اند. به بیانی دیگر هیچ تضمینی وجود نداشت که اگر جای کروش مربی دیگری با خلقیات و رفتار و روش‌های دیگر هم بود حتما این صعود اتفاق می‌افتاد و یا حداقل به این شکل و به این راحتی اتفاق می‌افتاد.

بارها و سال‌هاست که نوشته و تاکید می‌کنیم صعود به جام‌جهانی حق بی‌حرف فوتبال ایران است و اگر این اتفاق همیشه نمی‌افتد، علت اصلی آن نحوه اداره و مدیریت حاکم بر فوتبال است، خیلی خوشحالیم که با پنجمین صعود تیم ملی که «پیاپی» هم هست، معلوم می‌شود آن حرف ما - که حرف خیلی از اهالی صاحب شناخت این فوتبال هم هست - شعار و نظری احساسی نبوده است. کروش با رفتار و مدیریت و بالاخره کارنامه و نتایج خودش این نظر را ثابت کرده است. بنابراین اگر نحوه مدیریت فوتبال ما اصلاح شود - منظور شخص و فرد مدیر نیست - نگرش‌های حاکم تغییر کند روش‌ها نیز به تبع آن تغییر خواهد کرد و خیلی از موانع خود ساخته و دست و پاگیر خود بخود از سر راه فوتبال ایران کنار می‌رود و راه برای پیشرفت آن بیش از پیش هموار خواهد شد. تیم ملی فوتبال ایران اگر به جام‌جهانی صعود کرد، بدون تردید دلیل اصلی آن نحوه مدیریت این تیم است که فردی به نام کروش که فوتبال را می‌شناسد و چم و خم آن را بلد است، به کار خود معتقد است، نسبت به وظیفه و مسئولیت خود تعهد و دغدغه دارد، برای انجام وظیفه با هیچ‌کس تعارف ندارد وبه کسی باج نمی‌دهد، اصل شایسته‌سالاری را رعایت می‌کند و... در یک کلام «اصول مدیریتی» را علی‌رغم همه موانع و کارشکنی‌ها در عمل به کار می‌بندد و... حال اگر فوتبال ما نه فقط در سطح ملی - بلکه در کلیت آن ، می‌خواهد به طور ریشه‌ای و نه گلخانه‌ای - کاری که کروش می‌کند و مجبور است برای انجام ماموریت انجام دهد - رشد و پیشرفت کند، باید مدیران و سکانداران آن «اصول» را بیشتر باور کنند و تدبیر و قاطعیت را در دستور کار قرار دهند و موانع را از سر راه بردارند ، جالب است کروش نیز در بخشی از مصاحبه خود بهترین آرزوهای خود را درباه فوتبال ایران چنین مطرح می‌کند. «بهترین آرزویم برای فوتبال ایران این است که یک بار برای همیشه فدراسیون جلوی افرادی را که مانع پیشرفت فوتبال ایران می‌شوند، بگیرد....».

و ما نیز عرض می‌کنیم جریانات و افراد زیادی هستند که در سایه روش‌های غلط مدیریتی و مرعوب‌ بودن یا همدست شدن بعضی از مدیران با آنها که در تار و پود فوتبال ما رخنه و نفوذ کرده‌اند و به مناصب بالا و حساسی هم رسیده، حتی بعضا در مقاطعی به نیمکت تیم‌های ملی هم به عناوین گوناگون راه پیدا کرده و... چون هدف و دغدغه‌ای هم جز تامین منافع و جایگاه خود ندارند به آن لطمات زیاد و ضربات فراوان وارد کرده و مانع رشد و پیشرفت بایسته آن شده می‌شوند،‌و... بدون شک قطع کردن دست این جریانات و بستن راه مداخله این‌گونه افکار و افراد و... یکی از مهمترین کارهایی است که مدیریت فوتبال ما باید برای هموار کردن راه پیشرفت این رشته انجام دهد. این اتفاق نمی‌افتد، مگر آن که در روش و شیوه مدیریتی فوتبال - و نه الزاما اسم و رسم مدیران - تغییراتی اساسی صورت پذیرید.

صعود غرور آفرین و معنی‌دار فوتبال ایران به جام‌جهانی، فرصت خوبی است برای انجام این اصلاحات نگرشی و روشی در فوتبال. آیا این بار مسئولان ورزش و فوتبال ما از این فرصت استفاده می‌کنند، یا اینکه مثل دفعات و ادوار قبلی در باد این موفقیت و این هیاهو می‌خوابند و... دوباره روزاز نو، روزی از نو!

* سیدمحمدسعید مدنی