کارخانه های بازیکن سازی در خدمت فوتبال

سرمایه گذاری پرسود

اگر در گذشته پول بیشتر و ساختارهای بهتر و افزون تر عاملی برای تقویت ارکان فوتبال حرفه ای بود، امروز پرورش استعداد و تقویت آکادمی ها و تیم های پایه اهمیت بیشتری برای دوام و بقای فوتبال حرفه ای یافته است.سالهاست باشگاه های حرفه ای با صرف میلیون ها یورو در سال برای پرورش استعدادها و تیم های پایه خود سرمایه گذاری می کنند و این سرمایه گذاری سال به سال در حال افزایش و این معامله پرسود در حال رونق است. در این میان راه اندازی مراکز مدرن آموزشی تحول بزرگی در پرورش استعدادها به وجود آورده است و ساختارهای قدیمی باشگاه های بزرگ را به هم ریخته است. تربیت نیروهای متخصص ، متدهای پیشرفته و یکسان برای پرورش بازیکنان جوان، کار شبانه روزی چند ساله با زیر نظر داشتن توامان برنامه های تمرینی و درسی موجب افزایش رقابت بین باشگاه ها حتی دولت ها برای پیشی گرفتن در ساخت و راه اندازی کارخانه های بازیکن سازی شده ، باشگاه های حرفه ای نه تنها برای به خدمت گرفتن بازیکنان پرورش یافته در مکتب تیم های پایه خودشان هیچ مبلغی نمی پردازند ، بلکه با فروش آنها سود سرشاری نصیب شان می شود. زمین های تمرینی و تیم های پایه متعدد برای هر باشگاه ، ایجاد بانک اطلاعات جامع پیشرفت استعدادها ، سنجش عملکرد ، تجزیه و تحلیل ویدئویی جز و برنامه های روزانه تیم های پایه در اروپا ست . اگر در قاره آسیا کشورهای شرق و جنوب شرقی با برنامه های مدون برای پرورش استعدادها جنبشی بزرگ را آغاز کرده اند کشورهای متمول غرب آسیا نیز به شکل جدی با تقویت و توسعه مراکز آموزشی فوتبال گام های بلندی را در این راستا برداشته اند . در این میان ژاپنی ها برای همه سطوح سنی از روانشناس ، بدنساز و متخصص تغذیه بهره می گیرند تا وقتی بازیکنان از سن هجده سال گذشتند برای تحمل تمام فشارهای حرفه ای آماده باشند. علاوه براین برخی از کشورها با عقد قراردادهایی با مدارس و باشگاه های اروپایی به دنبال کسب تجربه و بهره گیری از دانش فنی آن ها هستند. صدور بازیکنان طراز اول پرشمار از آمریکای جنوبی به فوتبال اروپا محصول یک برنامه بسیار دقیق پرورش بهترین استعدادهای نوجوان در این قاره است . ساخت زمین های چمن و خوابگاه های ویژه برای بازیکنان جوان ، بهره گیری تمام گروه های سنی باشگاه از یک سیستم واحدتمرینی ، انجام آزمایش های متعدد برای پیش بینی شرایط فیزیکی آنها در آینده قبل از پرورش بازیکنان موجب می شود که باشگاه ها بازیکنان مورد نظرشان را چه به لحاظ فیزیکی و چه به لحاظ مهارت های مورد نیاز در هر پست در سنین پائین شناسایی کنند و آموزش دهند در واقع رقابت اصلی بین باشگاه های حرفه ای بر سر نوع راه اندازی ، توسعه و تقویت کارخانه های بازیکن سازی است، کارخانه هایی که یکی از منابع اصلی درآمد آنها محسوب می شود.

موانع فوتبال داخلی

فوتبال ما در مقایسه با کشورهای پیشرو در زمینه استعدادیابی و پرورش بازیکنان جوان ، تشکیل آکادمی های فوتبال و تقویت تیم های پایه به دلایل مختلف وضعیت مطلوبی ندارد. 1- باشگاه های فوتبال ما به دلیل عدم بهره مندی از امکانات مناسب و کمبود زمین های تمرینی اغلب برای تامین نیازهای تیم اصلی و بزرگسال خود نیز درمانده اند و تیم های پایه باشگاه های ما هرگز در اولویت و کانون توجه نبوده اند.2- ضعف بنیه مالی و عدم تخصیص بودجه مناسب برای پرورش صحیح استعداد های جوان و سرمایه های تیم های پایه، کار را از روال و مسیر اصلی اش دور کرده به نحوی که باشگاه ها به جای تامین نیازهای تیم های پایه خود و هزینه پرورش و آموزش بازیکنان جوان و سرمایه گذاری در این زمینه ، عملا ملاک گزینش و انتخاب نیروها را استعدادیابی نکرده اند و انجام آزمایش های متعدد را با در نظر گرفتن نیازهای مهارتی ، فنی و شرایط جسمی و فیزیکی ، مورد نظر قرار نداده اند بلکه معیار اصلی در این زمینه متاسفانه در نظر گرفتن میزان تمکن مالی مراجعه کننده هایی است که باید هزینه حضور، آموزش و گزینش خود را بپردازند!3 - فوتبال ما در تربیت نیروهای متخصص در زمینه استعداد یابی و پرورش استعداد هنوز فقیر است. متاسفانه معدود نیروهای کارآزموده و مطلع به دلایل مختلف در باشگاه ها به خدمت گرفته نمی شوند و استخدام این قبیل نیروها به جای در نظر گرفتن کارایی و اثر بخشی شان، به نحوه ارتباطات با سایر عوامل سیاست گذار و تصمیم گیر در باشگاه مربوط می شود.4- شیوه های مناسب برای یکسان سازی تمرینات تیم های پایه و بازیکنان جوان با متدهای علمی و در نظر گرفتن ظرفیت های جسمی و روحی آنها در نظر گرفته نمی شود. 5- دلالان و واسطه ها به جای مربیان استعداد یاب نقش اصلی را برای معرفی نیروهای جوان به باشگاه ها ایفا می کنند. 6 – نظارت مناسبی بر فعالیت تیم های پایه و آکادمی ها در فوتبال باشگاهی وجود ندارد. 7- قوانین حمایتی برای ترغیب باشگاه ها به بازیکن سازی و پروژه پرورش استعدادهای جوان در دستور کار نیست. 8- فقدان سیاست گذاری و برنامه ریزی جهت درآمد زایی و نقل و انتقال بازیکنان مستعد در باشگاه ها موجب فرصت سوزی و هدر رفتن استعدادهای بسیاری در فوتبال ما شده است. چه بسا بازیکنان مستعدی که از تیم های پایه یک باشگاه به راحتی جدا شده و سالها بعد با رقمی غیر قابل باور و هزینه سنگین در همان باشگاه استخدام شده اند و یا بازیکنان مستعد و جوانی که به دلیل بی توجهی در این باشگاه ها، سرخورده و مایوس راه خود را از فوتبال جدا کرده و جای خود را به بازیکنان بی کیفیت و دردسر ساز خارجی داده اند. 9 – رقابت نامطلوب و کاذب برای جذب بازیکنان و بالا بردن نامتعارف قیمت آنها به دلیل فقدان معیارهای علمی و قابل استخراج جهت قیمت گذاری و ارزشیابی شان، بازار نقل و انتقالات فوتبال باشگاهی ما را آشفته کرده است در چنین شرایطی تقریبا همه باشگاه ها ضرر می کنند و کیفیت فدای تصمیمات غیر اصولی و غیر منطقی خواهد شد.

ضرورت تشکیل تیم های دوم

فصل جدید لیگ برتر فوتبال کشور در پیش روست و سازمان لیگ در راستای سیاست جوانگرایی و ترغیب باشگاه ها به سرمایه گذاری و جذب بازیکنان جوان چندی است که محدودیت های سنی برای تعداد بازیکنان هر تیم در نظر گرفته است. افزایش تعداد بازیکنان زیر 23 سال و بازیکنان جوان و اجبار باشگاه ها در این زمینه مربیان محتاط و محافظه کار را هم ملزم ساخته تا در کوران مسابقات فشرده و دشوار از سهمیه زیر بیست و سه سال خود بهره گیرند . حضور بازیکنان جوان و مستعدی که راه دشوار و صعب العبور حضور در لیگ برتر را طی کرده اند. توان و تحرکی مضاعف به فوتبال داخلی ما داده است. برخی از باشگاه ها به خوبی دریافته اند که شناسایی و سرمایه گذاری روی چهره های گمنام و آینده دار تا چه اندازه سودمند است. برادران محمدی دروازه های شهرت و محبوبیت را از یک بازیکن تستی که به طور اتفاقی سر از باشگاه راه آهن درآورد تا افتخار پوشیدن پیراهن تیم المپیک ، تیم ملی و انتقال به باشگاه های بزرگ داخلی و اروپایی به سرعت طی کرده اند. مهدی طارمی با پیشرفتی باور نکردنی از بوشهر تا قلب طرفداران تیم محبوب پایتخت پیش رفت و امروز قلب آسیا را تسخیر کرده است. با نگاهی به هزینه جذب و استخدام این بازیکنان و سود قابل توجهی که باشگاه ها در قبال بینش و گزینش صحیح خود به راحتی به دست آوردند درخواهیم یافت که در خاک حاصلخیز فوتبال ایران چنانچه مدیریتی صحیح و سیاست گذاری مناسبی اعمال شود بهره گیری از ثمرات جوانگرایی و بها دادن به نیروهای جوان دشوار و چندان زمان بر نخواهد بود.

با همه این اوصاف و علی رغم تلاش هایی که جهت راه اندازی قطار جوانگرایی و پروژه بازیکن سازی در فوتبال ما شده هنوز نتوانسته ایم مربیان و باشگاه های غرق در هیجانات و رقابت های کاذب غیر حرفه ای را مجاب به عملکرد صحیح در فصل نقل و انتقالات کنیم ، کم نیستند بازیکنان مسنی که با بازار گرمی از ناواردی ، بی اطلاعی ، عدم نظارت و فقدان برنامه ریزی استراتژیک باشگاه ها سو استفاده کرده و با بهره گیری از جریانات مافیایی باری سنگین و وزنه ای حجیم بر دوش فوتبال نحیف داخلی می گذارند. تجربه مفید معدود باشگاه های موفق در زمینه جوانگرایی و استفاده از محصولات تیم های پایه باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد . باید امکان مشارکت و تعامل منطقی باشگاه هایی که منافع مشترکی در فصل نقل و انتقالات و جذب بازیکنان با قیمت های مناسب و کارشناسی شده دارند فراهم گردد. فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ می توانند نقش کمرنگ اتحادیه فوتبال را در این میان ایفا کند ، تا مدیران باشگاه ها در راستای هدف گذاری و سیاست های تنظیمی ، مسیر نامطلوب موجود را به سمت فوتبال بهره ور ، پویا و آینده نگر تغییر دهند. فدراسیون فوتبال باید با تصویب قوانین مورد نیاز زمینه را برای تشکیل تیم های آماتور باشگاه های لیگ برتر فوتبال کشور مهیا کند تا امکان تبادل بازیکنان بین تیم اصلی و آماتور جهت کنترل بهتر هزینه ها و بازیکنان سرکش و بی قید و بند درسرساز در تیم های لیگ برتری فراهم شود. سال هاست کشورهای پیشرو در امر فوتبال با اجرای سیاست تشکیل تیم های دوم آینده باشگاه های خود را تضمین کرده اند. در دهه چهل میلادی بسیاری از تیم های توانمند اسپانیایی تصمیم به تشکیل تیم B گرفتند تا جایی که امروز تیم C هم با نام باشگاه و تحت مدیریت آن فعالیت می کند. در انگلستان نیز وضعیت به همین شکل است ، اتحادیه فوتبال لیگ برتر از سال 1999 لیگ ذخیره های باشگاه ها را راه اندازی کرد، برنامه این بازی ها منطبق بر بازی های تیم های اصلی است ، آنها هم مانند اسپانیایی ها هر زمان مجاز به انتقال بازیکن از تیم ذخیره های خود هستند. در آلمان نیز به شیوه دیگری تیم های دوم فعالیت می کنند. چندی پیش باشگاه پرسپولیس پس از راه اندازی پر سر و صدای تیم دوم خود به دلیل نبودن قوانین مورد نیاز در این زمینه مجددا فعالیت تیم دوم خود را تعطیل کرد. آیا وقت آن نرسیده است که فدراسیون فوتبال با عزمی راسخ و برنامه ریزی مناسب زمینه های بیشتری برای فعالیت باشگاه ها در زمینه تیم های پایه و آماتور را فراهم کند؟ بدون شک در صورت برنامه ریزی و سیاست گذاری مناسب با تولیت و نظارت فدراسیون فوتبال، دولت و وزارت ورزش و جوانان می توانند بدون هیج منع قانونی برای کمک به فوتبال آماتور و تیم های پایه وارد عمل شوند. کمک به توسعه همه جانبه ورزش وظیفه اصلی دولت ها ست ، پروژه استعدادیابی و تقویت زیر ساخت های فوتبال در شرایط موجود می تواند بخش عمده ای از مشکلات موجود در فوتبال ایران را مرتفع کند. باید فوتبال را جدی تر دید و به مسائل آن به درستی پرداخت راه پیشرفت روشن است و مردان راه بلد و کاربلد آماده خدمت ، مشروط بر آن که دیده شوند!

* مازیار مهرانی