فوتبال برای متمول‌ها!

سوپرلیگ اروپا اصلاحی است که این روز در بسیاری از محافل ورزشی و رسانه‌های قاره سبز به آن اشاره می‌شود؛ پروژه‌ای برای تحول در یک واقعیت. باشگاه‌های بزرگ اروپا شامل بهترین‌های اسپانیا، انگلیس، ایتالیا، آلمان و فرانسه همگی نگاه خوش‌بینانه‌ای به این رویداد جدید دارند که قرار است از ماه سپتامبر سال 2022 آغاز شود و می‌توان گفت که نسخه فوتبال رقابت‌های یورولیگ بسکتبال است. طبق آخرین گزارش‌هایی که درباره این تورنمنت منتشر شده، سوپرلیگ اروپا یا به تعبیر برخی از رسانه‌ها لیگ برتر اروپا، قرار است به سبک لیگ‌های داخلی برای همه تیم‌های بزرگ اروپایی فرصت روبه‌رو شدن با یکدیگر را در طول یک فصل فراهم آورد. در فاز گروهی این تورنمنت 16 تا 18 تیم در آن حضور خواهند داشت و پس از آن تیم‌های برتر وارد مرحله پلی‌آف خواهند شد تا قهرمان نهایی رقابت‌ها تعیین شود. مطابق آخرین شیوه مورد مطالعه برای برگزاری این رقابت‌ها – با فرض حضور 18 تیم – سوپرلیگ اروپا 34 هفته خواهد داشت و بعد از روبه‌رو شدن همه تیم‌ها با یکدیگر هشت تیم بالای جدول وارد فاز حذفی یا پلی‌آف می‌شوند. در حال حاضر طرح و برنامه برگزاری این سوپرلیگ تنها میان تیم‌های بزرگ اروپا مورد بحث و بررسی است، اما آخرین شنیده‌ها حاکی از آن است که تیم‌های شرکت‌کننده در این تورنمنت قرار نیست که از حضور در لیگ‌های داخلی خود انصراف دهند و حضورشان در رقابت‌های داخلی به قوت خود باقی خواهد بود..

گفته می‌شود که بانک جی‌پی مورگان وال‌استریت آمریکا آماده ایفای نقش به‌عنوان اسپانسر و سرمایه‌گذاری بالغ بر 4.5 میلیارد یوروست و همین موضوع سبب شده که با وجود مخالفت‌های قاطعی که تا کنون از سوی یوفا و فیفا صورت گرفته، باشگاه‌های بزرگ اروپا برای جبران ضررهای هنگفتی که در نتیجه شیوع کرونا متحمل شده‌اند، سعی در برگزاری هر چه سریع‌تر سوپرلیگ داشته باشند. این در حالی است که یوفا و فیفا و اتحادیه باشگاه‌‌های اروپا سعی در رسیدن به توافق همه جانبه میان تمامی طرفین دارند. این گروه از باشگاه‌ها در عین حال از پیشنهاد فیفا برای گسترش جام جهانی باشگاه‌ها استقبال کرده‌اند. رئیس فیفا اخیراً اعلام کرد که این سازمان قصد دارد با افزایش تعداد تیم‌های حاضر در جام جهانی باشگاه‌ها، فرصت رویارویی باشگاه‌های بزرگ تمامی قاره‌های دنیا را فراهم آورد. اولین دوره 24 تیمی جام جهانی باشگاه‌ها قرار بود در سال آینده برگزار شود، اما به دلیل تغییراتی که در تقویم فوتبال جهان به خاطر شیوع کرونا شکل گرفت، برگزاری اولین دوره این رقابت‌ها در چین به سال 2022 موکول شد. یکی از مهمترین طرفداران طرح گسترش جام جهانی باشگاه‌ها، باشگاه رئال مادرید بوده است. مسئولان این باشگاه باور دارند که پروژه سوپرلیگ اروپا هنوز ساختاری دقیق و کامل ندارد و به همین دلیل تا زمانی که برنامه‌ای مشخص و قطعی برای برگزاری این تورنمنت شکل نگرفته است، آنها ترجیح می‌دهند روی پروژه فیفا تمرکز کنند.

خوسپ ماریا بارتومئو رئیس باشگاه بارسلونا در آخرین نشست خبری خود پیش از استعفایش اعلام کرد که بارسلونا موافقتش با حضور در سوپرلیگ اروپا را اعلام کرده است. پیش از این هم خبرهایی دیگر به گوش رسید مبنی بر اینکه در انگلیس، تیم‌های لیورپول و منچستریونایتد-دو تیمی که هر دو مالکان آمریکایی دارند- اتلتیکومادرید در اسپانیا و تیم‌های میلان و اینتر در ایتالیا، بایرن مونیخ در آلمان و پاری‌سن‌ژرمن در اسپانیا هم موافق حضور در سوپرلیگ اروپا هستند. در همین حال منابع نزدیک به باشگاه رئال مادرید هم به نشریه آ اس اسپانیا اعلام کردند که این باشگاه هم با ایده حضور در سوپرلیگ اروپا موافق است، هرچند در حال حاضر باشگاه مادرید این پروژه را کامل و قطعی نمی‌داند.

با این اوصاف به نظر می‌رسد که تنها شانس یوفا برای جلوگیری از تشکیل سوپرلیگ اروپا و از دست دادن مخاطبان اصلی‌ دو تورنمنت مهم خود یعنی لیگ قهرمانان و لیگ اروپا، تن دادن به خواسته باشگاه‌های بزرگ اروپا برای تغییر مدل برگزاری این رقابت‌ها با هدف افزایش چند برابری درآمد آنهاست هرچند که بعید به نظر می‌رسد که یوفا با وضعیت فعلی اقتصاد اروپا توان رقابت مالی با بانک‌های آمریکایی را داشته باشد.

برگزاری سوپرلیگ اروپایی موضوع جدیدی نیست و در دو دهه اخیر همواره صحبت آن بوده است. با دخالت بیشتر پول در سطح اول فوتبال، برگزاری چنین رقابت هایی ممکن‌تر شده است و یوفا با دو بار تغییر فرمت چمپیونزلیگ سعی بر این داشته که نیاز مربوطه را رفع کند. با این حال به نظر می‌رسد برگزاری رقابتی جدید و ایجادی چالشی نو برای باشگاه ها، همچنان از نیازهای اصلی باشگاه‌های اروپایی به حساب می‌آید. در حقیقت باشگاه‌های بزرگ قصد دارند لیگی جداگانه راه اندازی کرده و از لیگ‌های داخلی خود جدا شوند تا با یکدیگر رقابت کنند. نشریه اشپیگل مدعی شده که بایرن مونیخ دو سال پیش درباره چگونگی جدایی از بوندس لیگا، سوالاتی قانونی مطرح کرده و در حال بررسی شرایط بوده است. طبق ادعای این نشریه، 6 باشگاه اروپایی دیگر از جمله یونایتد و آرسنال نیز در حال بررسی موضوعی مشابه بودند. طبق برنامه، باشگاه‌های ثروتمند اروپا از لیگ‌های داخلی خود کناره‌گیری می‌کنند تا در یک لیگ جدید شرکت کنند. به این ترتیب لیگ‌های داخلی عملا تهی از بزرگان و طبیعتا اسپانسرها و سوددهی خواهند شد.

طبق برنامه، 2 لیگ 20 تیمی که تقریبا همه آنها از 5 لیگ برتر اروپا یعنی انگلیس، اسپانیا، فرانسه، آلمان و ایتالیا هستند، شکل خواهد گرفت. پرس به برخی باشگاه‌ها گفته اگر از لیگ داخلی کناره گیری کنند، در لیگ جدید، سطح درآمد آنها دو برابر درآمد فعلی خواهد بود. مفهوم صعود و سقوط در فوتبال، در بین 2 لیگ در جریان خواهد بود اما هیچ تیمی از لیگ دسته دوم سقوط نمی‌کند. به عبارت دیگر، هیچ تیمی غیر از 40 تیم برتر اروپا، وارد این لیگ نمی‌شود.20تیم بزرگ اروپا، لیگ درجه اول و 20 تیم بعدی، لیگ درجه دوم را تشکیل می‌دهند.پیشنهاد فلورنتینو پرس احتمالا با مقاومت شدیدی مواجه می‌شود. جدا از کم کردن ارزش لیگ داخلی، وارد شدن تیم های بزرگ اروپا به یک لیگ واحد، ارزش لیگ قهرمانان اروپا را هم از بین می‌برد. الکساندر چفرین، رئیس یوفا، این ایده را خودخواهانه‌ترین پیشنهاد ممکن خوانده و اعتقاد دارد به خاطر منفعت تعداد کمی از افراد، فوتبال در جهان نابود می‌شود.

فیفا به طور واضحی می خواهد اهرم قدرت در فوتبال باشگاهی را از یوفا بگیرد. اینفانتینو هفته گذشته موافقت کرد فیفا روی ایده سوپرلیگ آفریقا، صدها میلیون دلار سرمایه گذاری کند تا کیفیت تیم‌ها و به صورت کلی فوتبال در آفریقا بسیار بهتر و روند صادرات بازیکن به اروپا، کندتر شود. اینفانتینو همین حالا در مورد ساخت لیگ‌های منطقه ای در آسیا با چند رئیس فدراسیون فوتبال، مذاکره کرده و می‌خواهد ایده سوپرلیگ را به آسیا هم بیاورد. فیفا در بیانیه ای در مورد مذاکره با فلورنتینو پرس گفت برقراری ارتباط سازنده بین اعضای فوتبال، می‌تواند برای آینده بهتر باشد.

ایده برگزاری لیگی که فقط ثروتمندترین باشگاه‌های اروپایی در آن حضور داشته باشند، از مدت‌ها قبل مطرح بود، اما اقدام کمپانی رلونت اسپورتس برای تحقق این ایده، بسیاری را در دنیای فوتبال نگران کرده است. چند سال قبل، مدیران ارشد پنج باشگاه برتر فوتبال انگلیس؛ چلسی، آرسنال، منچستریونایتد، منچسترسیتی و لیورپول، با نمایندگان این کمپانی در هتل دورچستر لندن دیدار کردند. آنچه به طور رسمی، دلیل برگزاری این نشست اعلام شد، بحث در مورد رقابت‌های بین‌المللی تور آمریکا بود که در چند فصل اخیر به عنوان بخشی از اردوهای پیش فصل باشگاه‌ها برگزار می‌شود. با وجود این، خیلی زود مشخص شد در این ملاقات در مورد احتمال راه اندازی سوپرلیگ اروپا که می‌تواند جای رقابت‌های لیگ قهرمانان اروپا را بگیرد و در آن تنها باشگاه‌های برتر اروپایی حضور دارند، بحث شده است. بسیاری از این باشگاه‌ها این موضوع را تکذیب کردند، اما چارلی استیلیتانو، رئیس رلونت اسپورتس تایید کرد که بحث‌هایی درباره تغییر ساختار لیگ قهرمانان صورت گرفته که می‌تواند حضور بزرگ‌ترین و محبوب ترین باشگاه‌های اروپا را در این رقابت‌ها تضمین کند. استیلیتانو تایید کرد که در ساختار جدید، فقط تیم‌هایی حضور خواهند داشت که بیشترین درآمدزایی و بیشترین هوادار را دارند. برای دوستداران قدیمی فوتبال، پیشنهاد استیلیتانو، آخرین میخ به تابوت ورزش محبوب‌شان است. دو دهه گذشته، بسیاری از این که فوتبال بیش از پیش به شرایط کشورها شبیه‌‌تر شده، ناراحتند. هرسال پولدارها، پولدارتر می‌شوند و قوی‌ترها، قوی‌تر و گروه کوچکی از باشگاه‌ها بر 99 درصد دیگر از رقبایشان، از نظر مالی و ورزشی برتری دارند.

تا دهه 1990، پیش از این که بازرگانانی مانند استیلیتانو وارد ورزش حرفه‌ای نشده بودند، اتفاقاتی مانند آنچه لسترسیتی یا لایپزیگ در این فصل رقم زده زیاد اتفاق می‌افتاد. معروف‌ترین آن ناتینگهام فارست است که در مدت دو فصل، از دسته دوم انگلیس به قهرمانی اروپا رسید و یک سال بعد از قهرمانی اش دفاع کرد. تا پیش از شروع رقابت‌های لیگ قهرمانان در سال 1992، در مدت یک دهه 9 تیم از 8 کشور مختلف قهرمان این رقابت‌ها شدند؛ کشورهایی مانند رومانی، یوگسلاوی (صربستان) و هلند که زمانی باشگاه‌های بزرگی مانند استوا بخارست، ستاره سرخ و آژاکس را داشتند، اما اکنون به لیگ‌هایی درجه 2 و 3 تبدیل شدند. در دهه 1980، استون ویلا، اورتون، رئال سوسیداد، اتلتیک بیلبائو، هامبورگ، اشتوتگارت و وردربرمن در لیگ‌های داخلی قهرمان شدند (و در رقابت‌های اروپایی هم به موفقیت رسیدند). سری A بین سال‌های 1985 تا 1991، هفت قهرمان متفاوت داشت؛ ازجمله ورونا که یکی از شگفتی‌های آن دهه را رقم زد.

این همان تنوعی است که فوتبال و ورزش به آن نیاز دارد. باید برای همه تیم‌ها ازجمله‌ تیم‌های کوچک مانند لسترسیتی، شرایط برابر فراهم باشد تا بتوانند با تیم‌های بزرگ‌تر قاره رقابت کنند. هرچند آمریکایی‌ها کشورشان را کشور فرصت‌های برابر توصیف می‌کنند، اما به نظر می‌رسید استیلیتانو چندان این مساله را باور ندارد. ایده برگزاری سوپرلیگ به این معنی است که تیم‌هایی که نمی‌توانند پول زیادی نصیب برگزارکنندگان کنند، جایی در رقابت‌ها ندارند. به این ترتیب نه‌تنها تیمی مانند لسترسیتی جایی در این لیگ ندارد که حتی باشگاه‌های پرسابقه‌ای مانند آژاکس، اندرلخت و بنفیکا هم به دلیل این که در صف باشگاه‌های متمول حال حاضر اروپا قرار ندارند، نمی‌توانند در این رقابت‌ها به میدان بروند. کسانی که قصد برگزاری سوپرلیگ اروپا را دارند، نباید وانمود کنند هدفشان چیزی فراتر از سود مالی است. فهرست اخیر موسسه دلویت که ثروتمندترین باشگاه‌های دنیا را تحلیل و بررسی می‌کند، نشان می‌دهد باشگاه‌های بزرگ، پتانسیل بالایی برای درآمدزایی دارند. سه باشگاه ثروتمند دنیا، رئال، بارسا و منچستریونایتد، سال گذشته در مجموع 5/1 بیلیون یورو درآمد داشتند. برگزاری سوپرلیگ اروپا این درآمد را به سطح غیرقابل تصوری خواهد رساند، اما ایده قدیمی «با پول می‌توان به همه چیز رسید»، حداقل در فوتبال جواب نمی‌دهد.

عرفان خماند*