کابوسی که پایان ندارد

یک پاس بلند از میانه زمین باعث شد تا جیوانی فن‌برونک‌هورست و فیلیپ کوکو با هم به اشتباه بیفتند و پشت سر آنها ماریو برسکا شانس گلزنی پیدا کند. این بال کناری هم یک پاس عالی و کوتاه را برای میلان جمبور فرستاد تا او دروازه بارسا را باز کند و هیجانی وصف‌ناپذیر را به طرفداران تیم میزبان منتقل کند. این اولین و آخرین شانس جمبور برای درخشش بود. گل تساوی‌بخش دقایق پایانی او مقابل بارسلونا باعث شد تا تیم نادیده گرفته شده پاچوف از اسلوواکی دربرابر یکی از بزرگترین تیم‌های دنیا 1-1 مساوی کند. این بازی در اولین دور جام یوفای فصل 2003-2004 بود. سه هفته بعد در بازی برگشت بارسا به معنای واقعی پاچوف را نابود کرد؛ جایی که رونالدینیو هت‌تریک کرد تا ورزشگاه تقریبا نیمه خالی نیوکمپ شاهد برتری 8 بر صفر آبی و اناری‌ها باشد. تیم فرانک رایکارد در مراحل بعدی در بازی‌های رفت و برگشت توانست بروندبی دانمارک و پانینیوس یونان را شکست دهد، پیش از اینکه تنها گل آلن تامپسون در بازی رفت مقابل سلتیک، برای حذف آنها در مرحله یک شانزدهم نهایی کافی باشد. این آخرین باری بود که بارسلونا در لیگ قهرمانان اروپا حضور نداشت. پس از آن این تیم محبوب، هفده سال موفق را در لیگ قهرمانان اروپا پشت سرگذاشت تا آنکه همین چند روز پیش به این روند دلچسب پایان داد تا نشان دهد بحران کابوس‌واری که اکنون به آن گرفتار است، جدی‌تر از آن چیزی است که حتی بتواند ژاوی آن را حل کند. شکست 3 بر صفر دربرابر بایرن مونیخ به این معنا بود که بارسا نمی‌تواند پس از 17 سال از مرحله گروهی لیگ قهرمانان اروپا عبور کند و با حذف در همین مرحله، به لیگ اروپا خواهد رفت.

بارسلونا در طی این سالها پس از یک تحول بزرگ، به تیمی تکامل یافته تبدیل شد. پس از قهرمانی این تیم در جام یوفا در سال 1992، قهرمانی سال‌های 2005، 2009، 2011 و 2015 لیگ قهرمانان اروپا هم با حضور بازیکنان مستعدی چون آندرس اینیستا، ژاوی و اعجوبه آرژانتینی یعنی لیونل مسی به دست آمد. آنها به یادماندنی‌ترین دوران تاریخ بارسا رقم زدند و افتخارات و عناوین بزرگ و مهمی را از آن تیم کاتالانی کردند. فوتبالی که آنها ارائه می‌دادند ستودنی بود و در آن مقطع تیمی توان رقابت با آنها را نداشت. ژاوی یکی از بازیکنانی بود که در آن شب حیرت‌آور که بارسلونا در آخرین دقایق از پاچوف گل مساوی را خورد، حضور داشت اما هنوز با رسیدن به دوران اوجش در بارسلونا فاصله داشت؛ دورانی که اگرچه موفقیت فردی برای ژاوی به همراه نداشت اما از نظر تیمی او کاملا از موفقیت و درخشش، اشباع شد. ورزشگاه آنتونا در ترناوا برای او تجربه‌ای را رقم زد که باعث شد مسیرش به سوی موفقیت هموار شود. او حالا مربی تیمی است که از وی خواسته شده تا تیم دلخواه همه دوران زندگی‌اش، را به روزهای خوب بازگرداند. ژاوی باید تیمی را احیا کند که این روزها بیش از هر زمانی فاقد اعتماد به نفس و شخصیت، فاقد خودباوری و زیرکی است.

دیگر در چهره حریفانی که به نیوکمپ می‌رسند، چهره‌ای دلهره‌آمیز و وحشت‌زده‌ای وجود ندارد. پس از جدایی مسی و انتقالش به پاری‌سن‌ژرمن که نشانه‌ای جدی و واضح از دوران سخت مالی بارسلونا بود، هواداران می‌بایست خودشان را برای چنین روزهای سخت و آسیب‌زننده‌ای آماده می‌کردند. شاید حتی باید برای روزهای سخت‌تر از این هم آماده باشند. به هر شکل ممکن، آنها یک بار دیگر در یک چرخه تکرار شونده، خاطرات شب ترناوا را به یاد آوردند و حذف از لیگ قهرمانان اروپا، آن شب را برایشان تداعی کرد. البته در سال 2003 آنها تنها نبودند و غول‌های دیگری مانند اینتر، فاینورد، هامبورگ، لیورپول و سلتیک هم که همگی از قهرمانان اسبق اروپا بودند، به سرنوشت بارسا دچار شده بودند. اکنون آنها دوباره بارسلونای بزرگ پراشتباه هستند نه آن تیم تقریباً توقف ناپذیر و همیشه ترسناک دهه گذشته.

ژاوی یک جهنم واقعی را به عنوان یک شغل بزرگ در دستانش دارد. بازیکنانی مانند آنسو فاتی و پدری آیندگان باشگاه هستند اما بارسلونا نمی‌تواند آنها را در همان پستی مورد استفاده قرار دهد که برایش ساخته شده‌اند. آمدن ممفیس دیپای به نیوکمپ نکته مثبتی بود اما او هنوز نتوانسته اثرگذاری خود را به اندازه کافی نشان دهد. شاید اکنون اوضاع برای باشگاه حتی بدتر از زمانی باشد که جمبور آن گل را به ثمر رساند. حداقل آن موقع احساس می کردند که در آستانه اتفاق بزرگی هستند. آنها رونالدینیو، فیلیپ کوکو، ژاوی، پاتریک کلایورت و کارلس پویول را در اختیار داشتند و مسی بزرگ را در راه داشتند. با اضافه شدن بازیکنانی مانند هنریک لارسن، ساموئل اتوئو و لودویک ژولی در تابستان سال بعد، کیفیت تیم رایکارد بالاتر هم رفت. در سال 2006 بارسا برای دومین بار قهرمان اروپا شد و عصر طلایی این تیم اینگونه آغاز گردید. برای شروع طوفانی دوباره بارسا در اروپا همه چیز مهیا شد و آنها در زمین و بیرون زمین حریف می‌طلبیدند.

تساوی مقابل تیم کوچک پاچوف اگرچه برای بارسا یک خاطره تلخ است که هوادارانش را به آن شب ناامیدکننده در سال 2003 برمی‌گرداند اما برای آن تیم هیچ وقت فراموش نمی‌شود. با این حال بارسایی‌ها به خوبی می‌دانند که همان تساوی بی‌ارزش بود که افق‌های جدیدی را به روی این تیم باز کرد. آخرین باری که بارسلونا نتوانست به مرحله حذفی لیگ قهرمانان اروپا صعود کند، فصل 2000 بود. بارسایی ها در آن فصل پس از تیم‌های میلان و لیدز در گروه خود سوم شدند و به مرحله بعدی نرسیدند. بدون شک رسیدن به لیگ اروپا، احتمالاً پایین‌ترین نقطه‌ای است که ژاوی و بازیکنانش تصور می‌کردند در آن حضور داشته باشند. هافبک سابق بارسا که با این تیم قهرمانی‌های متعدد در اروپا را تجربه کرد، حالا باید تیمش را در دیگر رقابت اروپایی هدایت کند. تیم محبوب کاتالونیا از زمانی که نام جدید لیگ اروپا در سال 2009 به جام سابق داده شد، هرگز در این رقابت‌ها شرکت نکرده است. در واقع فرمت جدید و نام جدید این رقابت‌ها برای بارسلونا تازگی دارد و شاگردان ژاوی باید برای اولین بار در صورت نهایی شدن صعود به این مسابقات با نام بارسلونا در لیگ اروپا مسابقه دهند.

با وجود پنج قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، بارسا در 11 فصل حضور خود در رقابت‌های موسوم به لیگ اروپا و فرمت قبلی آن، هیچ گاه موفق به کسب حتی یک عنوان قهرمانی هم نشده است. با این حال بارسلونایی‌ها چهار بار به مرحله نیمه نهایی این مسابقات صعود کرده اما در مقابل رقیبانی چون لیورپول، آیندهوون و بایرن شکست خورده اند. شاید کسب سهمیه در لالیگا نیز هدف دور از دسترسی برای بارسلونا باشد. بدون شک این تیم راه سختی را در لالیگا خواهد داشت و نتایج آن‌ها تا این لحظه نیز امیدوارکننده نیست. به این ترتیب می‌توان انتظار داشت که ژاوی تمام تلاش خود و بازیکنانش را به کار گیرد تا با قهرمانی در لیگ اروپا، جواز حضور مستقیم در لیگ قهرمانان اروپای فصل آینده را نیز کسب کند.

سال‌هایی که مدیران بارسا در باد قهرمانی‌های متوالی تیمشان در عرصه‌های مختلف خوابیده بودند و با تکیه بر درآمدهای هواداری و جوایز حاصل از آن قهرمانی‌ها، دستمزدهای نجومی به بازیکنانشان پرداخت می کردند، هیچگاه تصور نمی‌کردند که یک ویروس کوچک آنها را از پای درآورد و نگذارد آنها بتوانند در بالاترین سطح فوتبال، رقابت داشته باشند. سیاست‌های اشتباه، اثرش را حالا نشان داده و عواقب آن پس از بیرون از زمین فوتبال، حالا یکی یکی در زمین فوتبال همان در حال پدیدار شدن است. بارسلونا اگرچه از لیگ قهرمانان اروپا حذف و به لیگ اروپا منتقل شد اما این معنای آن را نمی‌دهد که شاگردان ژاوی در لیگ اروپا کار ساده‌ای خواهند داشت. یکی از جدی‌ترین حریفان این تیم ناپولی است که ممکن است در همین ابتدا حریفش باشد. البته همه این مسائل تاثیرات فوتبالی حذف بارسا از لیگ قهرمانان هستند اما این ناکامی اثرات جانبی دیگری هم دارد که شاید مهمترین آنها، بحث درآمدها باشد.

مشخصا لیگ اروپا از نظر اقتصادی اکوسیستم کوچکتری نسبت به لیگ قهرمانان دارد و محیط رقابتی کوچکی برای غول‌هایی مانند بارسلونا دارد. کاتالان‌ها با از دست دادن لیگ قهرمانان اروپا 20 میلیون یورو از نظر مالی متضرر شدند و در صورت قهرمانی در لیگ اروپا، فقط 6 میلیون یورو کسب خواهند کرد. برای اقتصاد آسیب دیده بارسا این اتفاق ضربه مهمی است، اما باید به خاطر داشت که بدهی آن 1350 میلیون یورو است. از سوی دیگر باشگاه از نظر بحث اسپانسرینگ هم یقینا دچار مشکلاتی می‌شود و قطعا اسپانسر کنونی به سوی مبالغ پایین‌تر سوق پیدا خواهد کرد چراکه لیگ اروپا هیچ وقت نمی‌تواند مقبولیت و محبوبیت لیگ قهرمانان را داشته باشد و حتی حضور بارسلونا در این مسابقات هم نمی‌تواند بیننده تلویزیونی با خود به همراه بیاورد. درحالیکه تیم لاپورتا احتمالا تصمیم داشتند درباره کسب درآمد اسپانسری از راهیابی تیم به دور بعدی لیگ قهرمانان اروپا صحبت کنند، حالا باید به دنبال راهکاری برای جبران کاهش درآمدها باشند.

شرایط به گونه ای است که بارسلونا برای جبران خسارت عدم صعود به دور بعد لیگ قهرمانان حتما باید به فینال لیگ اروپا رفته و قهرمان شود. بارسا در صورت پیروزی بر بایرن و رفتن به دور بعد لیگ قهرمانان، 6/9 میلیون یورو دریافت می کرد و اگر به یک چهارم نیز راه می یافت، 6/10 میلیون یورو از یوفا پاداش می گرفت. به این ترتیب بارسا برای راهیابی به یک چهارم در مجموع 2/20 میلیون یورو دریافت می کرد ولی اگر در لیگ اروپا به فینال نیز برسد، در مجموع 9/14 میلیون یورو پاداش خواهد گرفت. به عبارتی پاداش قهرمانی در لیگ اروپا حتی برابر با پاداش رسیدن به یک چهارم نهایی لیگ قهرمانان هم نیست. در لیگ قهرمانان تیم های نیمه نهایی هر کدام 15.5 میلیون یورو و قهرمان نیز 20 میلیون یورو پاداش خواهد گرفت. پاداش تیم های حاضر در نیمه نهایی لیگ اروپا و تیم قهرمان این تورنمنت، تنها 6/4 و 6/8 میلیون یورو است. بارسا با کسب رتبه سوم گروه، برای حضور در پلی آف لیگ اروپا تنها 500 هزار یورو از یوفا دریافت خواهد کرد. بارسا در حال حاضر به دنبال بودجه ای 75 میلیون یورویی از طریق عقد قرارداد با اسپانسرهاست و مدیریت مدعی شده باعث ایجاد درآمد خواهد شد و همینجاست که صعود به دور یک هشتم نهایی لیگ قهرمانان پراهمیت جلوه می کرد. بیش از اینکه چنین موفقیتی(صعود به دور بعد) اهمیت ورزشی داشته باشد، اهمیت اقتصادی داشت. حذف بارسا از لیگ قهرمانان باعث خواهد شد که برای سومین سال متوالی باشگاه متحمل ضرر شود و طبعا در آینده قدرت رقابت ورزشی را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.

*عرفان خماند