ارزیابی یــکـســالــه

از آنجا که فوتبال ، رشته ای جذاب است و نزد دوستداران ورزش - نه فقط در ایران که در سراسر جهان - طرفداران فراوان و پرشماری دارد، به طور طبیعی ، اخبار و رویدادها و مسائل متن و حاشیه آن زیر ذره بین علاقه مندان ، کارشناسان و رسانه ها قرار می گیرد . مسائل ناخوشایندی که خاصه در ماه های اخیر در فوتبال ایران رخ داده و حکایت از سلطه جریان منفعت جو و دلالی افسارگسیخته و اخلالگر دارد و نیز در پیش بودن انتخابات فوتبال که قرار است اوایل هفته آینده برگزار شود، موجب شده که این رشته ، بیش از پیش مورد توجه رسانه ها و کارشناسان واقع شود. این مجله نیز طبق روش شناخته شده خود - که نقد صریح و شفاف و البته (به لطف خدا) منصفانه است – و به حسب وظیفه و در حد توان به موضوعات و مسائل فوتبال و مدیریت و تیم ملی و مربیگری این تیم و انتخابات و کاندیداهای ریاست و ... پرداخته و خواهد پرداخت. اما این همه ، به معنای آن نیست که همه جای ورزش ایران وضع و حال مساعدی دارد و به اصطلاح " گل و بلبل " است و فقط فوتبال است که با مشکلات عدیده و آفات ریز و درشت ، درگیر است. چنین تصوری کاملا اشتباه و از سر غفلت یا خودفریبی است. متاسفانه باید بگوییم ماجرای ورزش ما به قول حکیم توس” یکی داستان است پر از آب چشم” و راستی آن است که به خاطر فقدان نظارت و عدم رعایت اصل کنترل و پاسخگویی و نیز وجود حس زیاده خواهی و طبیعت منفعت پرستی و سیری ناپذیری که در نهاد هرانسانی است و بالاخره رخنه و نفوذ عناصر و باندهای فرصت طلب و منفعت جو، اکثر قریب به اتفاق حوزه ها و رشته های ورزشی، وضعیتی مانند فوتبال - و بلکه بعضا بدتر از آن - دارند. این واقعیتی است ناخوشایند که هر کسی با عینک واقع بینی و انصاف به کندوکاو درباره ورزش بپردازد ، به آن خواهد رسید و در اکثر رشته ها و مراکز مرتبط با اشکالات عدیده ناشی از سوءمدیریت، فقدان نظارت، باندبازی، بداخلاقی، ناهنجاری های فرهنگی ، آقا زاده بازی و خانواده سالاری و قومیت گرایی و دلال بازی و منفعت جویی و... مواجه خواهد شد. این وضعیت ناهنجار و کاملا ناهمگون با ارزش های فرهنگی جامعه و در تضاد با آرمان های انقلابی ملت ایران و حتی مغایر با اصول علمی مدیریتی و رایج در کشورهای پیشرفته و صاحب ورزش دنیا، چنان بر تار و پود ورزش ما سلطه پیدا کرده که گویی روندی طبیعی است و اگر غیر از این باشد ، باید تعجب کرد! آنهایی که مسائل ورزش را به طور جدی تر دنبال می کنند و فراتر از روزمرگی ها و برد و باخت ها و مدال ها و نتایج بینالمللی( مثل آنچه اخیرا در قونیه اتفاق افتاد) به روند و شیوه و جهت حرکت ورزش ایران نظر دارند که کجا می رود و چرا می رود و به کدام وسیله و روش دارد می رود و... خوب می دانند که ریشه اتفاقات و شرایط حاکم بر ورزش و خاصه نحوه مدیریت آن را باید تقریبا در دو دهه پیش جستجو کرد، آنجا که نتیجه گرایی به هر قیمت و مدال آوری و کمیت گرایی به هر وسیله - ولو نابود کردن ارزشهای اخلاقی و لگدمال کردن معیارهای پهلوانی و... - که البته از گذشته هم وجود داشت بر سایر دیدگاه ها و نظرات چربید و ملاک اصلی مدیریت ورزش، اول این شد که " کی می تواند پول بیاورد؟ " و دوم اینکه " چه کسی می تواند بیشتر مدال بیاورد؟ " . همین ! حالا این« کی»اصلا «کی» هست و کجای ورزش بوده و چقدر سابقه و تجربه و چه اندازه دغدغه های فرهنگی و تربیتی دارد و... مهم نیست . مهم این است که پول کجاست و کدام مدیر می تواند مدال آور باشد که بشود در رقابت های سیاسی علیه رقیبان خرجش کرد و رای بیشتر، جمع کرد . این روند طی شش سال آخر مدیریت ورزش در دولت گذشته( معروف به تدبیر و امید) رو به اوج گذاشت و امروز به تفکر و دیدگاه حاکم بر ورزش ایران تبدیل شده است ، تفکر غلط و مخربی که از رفع ایرادهای ساختاری ورزش غافل است، سراغ مسائل اساسی نمی رود و به روزمرگی و دو تا مدال و یک صعود به جام جهانی و راه انداختن هو و جنجال رسانه ای و یکی دو روز شادی خیابانی و ... دلخوش بوده و به همین بسنده کرده است. با روی کار آمدن دولت سیزدهم - که دولتی مردمی و انقلابی بود - انتظار طبیعی و منطقی خیلی از دوستداران ورزش، خاصه آنهایی که فراتر از روزمرگی ها و شادی های کودکانه و گاه عوامفریبانه، طالب یک ورزش ریشه ای، با ساختار قوی و اهداف بزرگ هستند، این بود که رویکرد و هدفگذاری و روش ها ، اصلاح و به حرکت در مسیر غلطی که ورزش در پیش گرفته بود پایان داده شود، اما بدون تعارف و مصلحت اندیشی و خیلی صریح عرض می کنیم که با گذشت یک سال از شروع کار دولت سیزدهم، از سوی مدیران جدید ورزش ، این انتظار منطقی و طبیعی به هیچ وجه پاسخ داده نشده و همان ملاک ها و معیارها و رویه ها و روش های غلط کماکان پابرجاست و ورزش ایران را به بیراهه ها هل می دهد. واقعیت ، هرچه باشد و مدیران ارشد ورزش در وزارتخانه یا کمیته المپیک ، هر سودایی که در سر داشته باشند ، بر این نکته ( که البته نوشتن و گفتن آن سخت است) تاکید موکد و اصرار داریم که ورزش ما در این بیراهه ، کارش به نابودی ، کشیده می شود و البته جیب مشتی فرصت طلب ریاکار، پر و سبیل باندهای دلالی و باجگیر، چرب خواهد شد و ... بنابراین تنها نیاز فوری و عاجل ، ایجاد اصلاحاتی عمیق و مدبرانه و انقلاب گونه است. این ورزش به یک جراحی تمام عیار احتیاج دارد تا ریشه افکار انحرافی و دیدگاه های غلط و القائات مغرضانه و اهداف پیش پا افتاده - که همه در «نتیجه گرایی افراطی»و «کمیت محوری» ابلهانه، تجلی می یابد - خشکانده شود و ورزش در مسیری منطقی وعقلایی حرکت کند که هم حفظ منافع ملی و هم تامین مصالح و تضمین پیشرفت واقعی و اساسی(ونه قلابی و گلخانه ای) ورزش و هم مهمتر از همه ، پاسخگویی به مطالبات و انتظارات مردم فهیم و ورزشدوست کشورمان ، در گروی پیمودن آن است. این اصلاحات ، اتفاقی است که بالاخره روزی باید درباره ورزش ما رخ دهد . چه بهتر که آن روز ، همین امروز باشد و مسئولان و مدیران فعلی ، اراده و شجاعت لازم را برای پایان دادن به بساط فعلی و دست زدن به اصلاح و تحول در ورزش داشته باشند.

* سیدمحمدسعید مدنی