... در ستایش بیل راسل بزرگ

بیل راسل که در سن 88 سالگی درگذشت، در 13 فصل حضور در اتحادیه ملی بسکتبال (NBA) با بوستون سلتیکس، 11 عنوان قهرمانی را به دست آورد که رکوردی بی نظیر در ورزش‌های گروهی است. اما جایگاه او به عنوان یکی از تاثیرگذارترین ورزشکاران آمریکایی قرن بیستم، پس از محمد علی و شاید بازیکن بیسبال، جکی رابینسون، بیش از اراده تسلیم ناپذیر او برای دستیابی پیروزی ، به هوش او در پیوند دادن مهارت هایش با هم تیمی هایش نسبت داشت. اولین ستاره سیاه پوست NBA، پنج بار به عنوان با ارزش‌ترین بازیکن لیگ انتخاب شد. توانایی جهش دفاعی او بسکتبال را از یک بازی افقی به یک بازی عمودی تبدیل کرد و در سال 1966، زمانی که رد اورباخ، مربی سلتیکس از سمت خود کنار رفت و راسل را جانشین خود معرفی کرد، او اولین سرمربی سیاه پوست در چهار لیگ بزرگ ورزشی مدرن آمریکا لقب گرفت. خارج از زمین بسکتبال، او پیشگام در مبارزه برای کرامت انسانی بود. راسل در طول سخنرانی "من یک رویا دارم" در واشنگتن در کنار مارتین لوتر کینگ ایستاد. هنگامی که علی در برابر پیش نویس"اجلاس کلیولند" ورزشکاران ستاره، مقاومت کرد، راسل در کنار او بود و ستاره فوتبال و بازیگر ، جیم براون در طرف دیگرش قرار داشت. زمانی که محمدعلی کلی حاضر نشد برای سربازی خود به جنگ ویتنام برود و به این دلیل اجازه نیافت که در رینگ بوکس مبارزه کند، راسل از جمله افرادی بود که از این بوکسور بزرگ حمایت کرد.

راسل دیر به توانایی های خود رسید، اما زود حس ارزش گذاشتن به خود را آموخت. او در شهر دور افتاده مونروی لوئیزیانا، به دنیا آمد و پدرش، چارلی، به بیل جوان آنچه را که پدرش به او آموخته بود، آموخت : «یک مرد باید درون خود خطی بکشد و به هیچ مردی اجازه عبور از آن را ندهد.» هنگامی که چارلی از افزایش حقوق خود محروم شد، او معتقد بود که لیاقتش را دارد . او برای کار به دیترویت رفت و همسرش، کیتی (پین کینگ) را ترک کرد تا از پسرانشان، بیل و برادرش، چارلی جونیور مراقبت کند. سرمای زمستان دیترویت او را اذیت می‌کرد و باعث شد تا به اوکلند کالیفرنیا نقل مکان و یک تجارت سودآور با حمل و نقل روزانه کارگران راه اندازی کند و درآمد آن را برای خانواده بفرستد. اما وقتی بیل 12 ساله بود، کتی درگذشت و چارلی در یک کارخانه فولاد مشغول به کار شد تا وقت بیشتری با فرزندانش داشته باشد. بیل تا سال آخر دبیرستان نتوانست تیم بسکتبال دبیرستانی خود را همراهی کند. تنها پیشنهاد بورس تحصیلی او از دانشگاه سانفرانسیسکو بود، اما او به سرعت پیشرفت کرد. USF قهرمانی ملی بسکتبال را در رده نوجوانان و بزرگسالان به طور متوالی تنها با یک باخت و 55 برد متوالی به دست آورد. در فینال 1956 مقابل آیووا، راسل 26 امتیاز، 27 ریباند و 20 بلاک شات به دست آورد. او امتیازآورترین بازیکن تیم المپیک ایالات متحده بود که در آن سال در المپیک ملبورن ، مدال طلا را به دست آورد و با میانگین بی بدیل 5/53 امتیاز در هر بازی ، نام خود را بر سر زبان‌ها انداخت.

پس از المپیک، راسل سلتیکس را در سال 1957 در مقابل سنت لوئیس هاکس رهبری کرد. در واقع اگر راسل در سه بازی فینال سال 1958 در مقابل هاکس که سلتیکس در آن شکست خورد، دچار مصدومیت مچ پا نمی‌شد، احتمالاً می توانست در 13 سال ، 12 عنوان قهرمانی کسب کند.

راسل با وجود 2.08 متر قد و 99 کیلوگرم وزن ، چابکی خوبی داشت و توانست نحوه بازی بازیکنان مرکزی را تغییر دهد. در کالج او 400 متر می دوید و از ارتفاع می پرید. در یکی از مسابقات المپیک 1956 پرش 2.06 متری او با پرش چارلی دوما که در ملبورن ، مدال طلا را به دست آورد، مساوی شد. راسل مانند یک سوئیپر در مرکز زمین بازی می‌کرد. اگر هم تیمی‌هایش بیش از حد با توپ بازی می‌کردند و یا محکم دفاع می کردند، می‌دانستند که او می‌تواند اشتباهات آنها را بپوشاند. او بلاک‌ها و ریباندهای خود را کنترل می‌کرد تا توپ را در بالای زمین به هم تیمی‌هایش برساند. او همچنین توانست در بزرگترین رقابت فردی میان تیم‌های ورزشی آمریکا در برابر وایلت چمبرلینی که از او هم 6 سانتی‌متر بلندتر و هم تنومندتر بود ، پیروز شود. چمبرلین رکوردهای زیادی را شکست و حتی در یک بازی موفق شد 100 امتیاز کسب کند اما راسل در اکثر رویارویی‌های متقابل ، برنده بود به جز یک بازی پلی‌آف. از نگاه چمبرلین، رقابت با راسل بهترین اتفاق برای او و تیمش بود. چه به عنوان مربی و چه به عنوان بازیکن، راسل تلاش می‌کرد تا هم‌تیمی‌هایش را به چالش بکشد و او به هیچ کدام از مشکلاتی که ستاره‌های بزرگ ورزش با آنها دست به گریبان هستند، اهمیت نمی‌داد.

اگرچه او کاملاً خودش را وقف سلتیکس کرده بود یعنی اولین تیم NBA که یک بازیکن سیاه‌پوست را درفت می‌کرد و اولین تیمی که ترکیبی کامل از بازیکنان سیاه‌پوست را در ترکیب اولیه خود داشت، اما رابطه راسل با شهر بوستون و ایالت ماساچوست که او آن را «بازار کثیف نژادپرستی» توصیف کرده بود، جالب نبود. خانه او در حومه ردینگ مورد دزدی و تخریب واقع شد. وقتی او به پلیس درباره واژگون کردن سطل زباله‌ها مقابل درب منزلش شکایت کرد، آنها با خنده ، راکون‌ها را مقصر دانستند. وقتی راسل پرسید از کجا می تواند مجوز اسلحه برای تیراندازی به راکون بگیرد، خرابکاری متوقف شد.

راسل با امتناع از دادن امضا به هواداران از حریم خصوصی خود محافظت کرد. "می‌دانم، زیرا زمانی که در فینال بسکتبال المپیک 1976 در مونترال در نزدیکی او حضور داشتم، یکی درخواست کردم. مودبانه نپذیرفت، اما با من دست داد". او به‌عنوان مفسر تلویزیونی کار می‌کرد؛جایی که اغلب به‌نظر می‌رسید که از محدودیت‌هایی که در اظهار نظرها در برنامه‌های تلویزیونی وجود داشت، خسته شده بود و سپس به‌عنوان مربی و مدیر کل سیاتل سوپرسونیکز، 3000 مایل دورتر از بوستون شروع به فعالیت کرد. موفقیت او به مدت چهار سال در سیاتل با یک دوره ناموفق با ساکرامنتو کینگز دنبال شد. او به طور خستگی ناپذیر برای امور خیریه، به ویژه یک برنامه مربیگری که خودش به راه‌اندازی آن کمک کرده بود، کار کرد. راسل چهار کتاب نوشت. باد دوم (به همراه تیلور برنچ، 1979) و قرمز و من (با آلن استاینبرگ، 2009) که از خاطرات ورزشی کلاسیک هستند. در سال‌های بعد، شخصیت عمومی او با شخصیت خصوصی‌اش مطابقت داشت و به تثبیت میراث او کمک کرد. او با بوستون آشتی کرد، جایی که در سال 2013 مجسمه او در سیتی هال پلازا رونمایی شد. جایزه NBA برای با ارزش‌ترین بازیکن در فینال‌ها به نام او است. در سال 2012 مدال آزادی ریاست جمهوری توسط باراک اوباما به او اعطا شد. در سال 2017، زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از بازیکنان NFL که زانو می‌زنند خواست تا «اخراج شوند»، راسل ویدئویی از خود منتشر کرد که در حال زانو زدن و در دست داشتن آن مدال بود.

راسل، جایگاهی دست‌نیافتنی در تاریخ ورزش بسکتبال دارد و پیش از اینکه یکشنبه در سن 88سالگی به پایان ماجرایش برسد هم از ارج و قربی بی‌نظیر در جامعه آمریکایی برخوردار بود. او را می‌توان ستاره‌ای بی‌نظیر در بسکتبال و در سطحی کلان‌تر ، تاریخ ورزش دنیا دانست. سنتر افسانه‌ای بوستون سلتیکس با این تیم 11 بار عنوان قهرمانی NBA را به دست آورد و پنج بار عنوان MVP این مسابقات، 12 دوره حضور در آل‌استار، کسب بیش از 14 هزار امتیاز، ثبت بیش از 21 هزار ریباند و 4 هزار پاس گل را در لیگ NBA به نام خود ثبت کرده است. اگرچه اغلب از مایکل جردن به عنوان بهترین بسکتبالیست تاریخ NBA در تمام دوران یاد می شود، اما جردن خود نظر متفاوتی دارد و از بیل راسل به عنوان بهترین بسکتبالیست تاریخ در آمریکا یاد کرد. مایکل جردن درباره این اتفاق گفت:"بیل راسل همیشه یک پیشگام بود ، به عنوان یک بازیکن، به عنوان یک قهرمان، به عنوان اولین سرمربی سیاه پوست NBA و در کل به عنوان یک حرفه‌ای. او راه را برای هر بازیکن سیاه پوستی که بعد از او وارد لیگ شد، از جمله من ، هموار کرد".

آدام سیلور ، رئیس NBA نیز به ستاره این لیگ ادای احترام کرد. سیلور در بیانیه‌ای گفت: "بیل از چیزی بسیار بزرگتر از ورزش دفاع می کرد و آن هم ارزش هایی مثل برابری و احترام بود. بیل در اوج دوران ورزشی خود به شدت از حقوق مدنی و عدالت اجتماعی دفاع می کرد، میراثی که او برای نسل هایی از بازیکنان NBA که راه او را دنبال کردند گذاشت. بیل همه سختی ها را تحمل کرد و به اعتقاد خود مبنی بر اینکه همه ، سزاوار رفتار با احترام هستند وفادار ماند. بازنشستگی شماره 6 بیل راسل در هر تیم NBA نشان دهنده دوران حرفه‌ای برجسته اوست. این اولین بار در تاریخ لیگ است که چنین اتفاقی رخ می دهد. بازیکنان فعلی NBA که در حال حاضر شماره شش را به تن می‌کنند، از جمله لبرون جیمز ، ستاره لیکرز می‌توانند به پوشیدن آن ادامه دهند."

راسل در دوران مربیگری هم تاریخ‌ساز شد و نخستین آمریکایی آفریقایی‌تبار بود که در تاریخ ورزش‌های حرفه‌ای آمریکا به سمت سرمربیگری یک تیم باشگاهی رسید. او در قامت سرمربی هم چهار بار قهرمان NBA شد تا هم به‌عنوان بازیکن و هم به‌عنوان مربی در تالار مشاهیر این مسابقات وارد شود. زمانی که NBA تیم منتخب 25 سالگی، 50 سالگی و 75 سالگی خود را انتخاب می‌کرد همواره نام بیل راسل بزرگ در آن قرار داشت. هیچ بازیکن دیگری در چهار لیگ معتبر ورزش آمریکا (بسکتبال، بیسبال، فوتبال و هاکی) از نظر تعداد افتخارات با او برابری نمی‌کند.

عرفان خماند*