گرفتاری باشگاه ها و فدراسیون در گردنه "ای اف سی"

در روزهای تعطیلی فوتبال فرصتی فراهم می آید تا شاید فارغ از نتایج و حاشیه ها به برخی از مسائل اساسی پرداخته شود . در این مسیر، اغلب ورود مجامع تصمیم گیری بیرون از مرزهای کشورمان نیز دخالت دارند. در این باره قوانین اصلاحی و نظارتی سربزنگاه گریبان متولیان فوتبال ما را می گیرد تا آنها به ناچار هم که شده شاید مسیر درست را طی کنند.
موضوع صدور مجوز حرفه ای یکی از این مسائل اساسی است که گویا تا " ای اف سی " به آن ورود نمی کرد هر ساله با چند سند نه چندان درست از کنار این گردنه عبور می کردیم و اما این بار شرایط متفاوت شده است ". ای اف سی " از چندی پیش با محرومیت باشگاه ها از حضور در لیگ قهرمانان آسیا ، جدیت در این باره را آغاز کرده و ظاهرا قرار است ابعاد این سختگیری ها بیشتر و بیشتر هم بشود.
درست به همین دلیل هم هست که متولیان امر به دنبال راهکاری برای برون رفت از این مشکل افتاده اند. البته هنوز هم اهل فن(!) از نوع ایرانی (!) راه هایی برای فرار از این تله (!) پیدا می کنند که نشانی دقیق آن را می توان در بین شش تیمی که دارای مجوز حرفه ای مشروط شده اند پیدا کرد!
بیست و دو دوره از لیگ حرفه ای گذشته است . زمانی که این لیگ با واژه " حرفه ای " کارش را آغاز کرد قرار بود تا رفته رفته بر مشکلات فائق آییم . آنهایی که آن روز با چنین تصمیم بدون ضمانتی کار را آغاز کردند امروز باید پاسخگوی عمل خود باشند. شاید اگر زیر بار حرفه ای شدن لیگ بدون توانایی لازم نرفته بودیم ، امروز قدم از قدم برداشته بودیم و شرایطمان این گونه نبود.
از گذشته عبور کنیم و به امروز و فردا نظر داشته باشیم . بر اساس آمار موجود فوتبال ایران از بسیاری از کشورهای آسیا در این باره عقب افتاده است. بدون پیش نیازهای مطرح شده فوتبال ما سامان نخواهد یافت . باید در این باره شاهد اقدامات عملی باشیم. به سراغ اهل فن رفته ایم. آنها ضمن بر شمردن اهداف، برنامه ها و الزامات " ای اف سی " ، در خصوص مشکلات موجود نظرات خود را بیان داشته اند . با هم این نظرات را مرور می کنیم .

*بهمن اسدی

حرکت رو به جلو با معیارهای امروزی
*اصغر شرفی
فوتبال امروزه دنیا بر اساس اصول حرفه ای و ارتباطات به راهش می رود. حتی فوتبال ما هم از این مزیت با وجود " لژیونر" ها بهره می برد. ما باید این واقعیت را قبول کنیم و بر این اساس کارمان را پیش ببریم. اهالی فوتبال امروز برخلاف دوره ما در فاصله ای کوتاه از همه اطلاعات لازم برخوردار می شوند و انتظار دارند که ما هم حرکتی رو به جلو با معیارهای روز داشته باشیم.
فعالیت فوتبال در جهان به شدت زیاد شده و به آن جدی نگاه می کنند. اینجا ما چنین اندیشه ای داریم. من از مسئولان بلند پایه کشور می خواهم به فکر مدیریت فوتبال باشند و افراد صاحب صلاحیت را در راس امور قراردهند . فوتبال علاقه مندان پر شماری دارد. نباید از این اجتماع واهمه داشت. از تجربه ها باید بهره برد . من به برخی از مربیان جوان امروزی احترام می گذارم و باورم این است که آنها دانش لازم را دارند اما این مربیان هم خارج از ایران راه به جایی نمی برند چون اصول حرفه ای را نیاموخته اند . آخرین مربی ایرانی که خارج از ایران قهرمان باشگاهی شده من هستم که در عمان این مقام را کسب کردم.
در بخش زیرساخت ها رشد لازم را نداشته ایم . اگر لازم باشد باید فوتبال را تعطیل کنیم تا زیرساخت ها را فراهم سازیم . ما معدن بازیکن هستیم ، چرا باید دنبال بازیکن خارجی برویم؟ ما باید بازیکن صادر کنیم . ایران شده سکوی مربیان خارجی از رده خارج ! به اندازه پولی که به اسم حرفه ای خرج کرده ایم هرگز جلو نرفته ایم . اگر به اصول حرفه ای عمل کنیم با وجود توانایی ذاتی بازیکنان قطعا در آسیا بی رقیب خواهیم بود. من به اتفاق آقای مهاجرانی در خارج مربیگری کرده ایم. بازیکن ایرانی با یک بار تذکر موارد فنی را دریافت می کند . همین مورد را چند بار باید به بازیکن خارجی گوشزد کرد.
باشگاهی مثل پاس با همت مثالزدنی برپا شد . به امکانات خوبی هم رسید اما حتی همین را هم حفظ نکردیم 11. بازیکن ملی عضو تیم پاس بودند. از حرفه ای بودن فقط جا بجایی و پول گرفتن را بلد شده ایم. اگر زیرساخت ها فراهم شود از این همه طرفدار حتما 11 بازیکن خوب پیدا می شود. به اسم حرفه ای بودن ثبات را از تیم ها گرفته ایم. طرفدار در فاصله کوتاه شاهد جا بجایی وحشتناک بازیکن است و تکلیف خود را نمی داند.
فقط وقت تلف می کنیم
*بهتاش فریبا
فوتبال است و زیرساخت ها. اگر زیرساخت ها آماده نباشند ما شاهد هرز رفتن هشتاد درصد نیروهای خود خواهیم بود. به دلیل دوری از فوتبال حرفه ای به معنای واقعی ما اصلا به رده های پایه توجه هم نداریم . در پایتخت به جز پرسپولیس و استقلال که در ورزشگاه آزادی بازی می کنند سایر تیم های تهرانی ورزشگاه ندارند. اگر آزادی نبود پرسپولیس و استقلال چه می کردند؟
در برخی از شهرستانها اوضاع بهتر است. ما در اصفهان، تبریز، مشهد و اهواز چند مجموعه خوب ساخته ایم اما این تعداد کافی نیست. با نگاهی به آمار صدور مجوز حرفه ای به نظرم شخصیت فوتبال ما دچار خدشه شد. چرا در تهران ورزشگاه مدرن و جدید نساخته ایم؟ باشگاه های اسم و رسم دار ما دائما درگیر مسائل و بدهی های مالی هستند . وقتی در دنیای حرفه ای فوتبال باشگاه ها منبع درآمدسازی هستند چه می شود که ما فقط هزینه داریم و درآمد آن چنانی نصیب فوتبال ما نمی شود؟
از باشگاه استقلال همه دارایی هایش را گرفته اند و تیم سر و سامان لازم را ندارد. پرسپولیس هم دچار چنین مشکلی است . بیش از بیست سال پیش ما لیگ حرفه ای را با اجبار" ای اف سی " راه اندازی کردیم . چه چیزمان حرفه ای شده است؟ به قول قدیمی ها فقط شماره پیراهن از فارسی به لاتین تغییر کرد؟ البته چیزهایی اضافه شده است اما هرگز کفاف کار را نمی دهد . بی تفاوت شده ایم. برای مجوز گرفتن به مدد قالیچه حرفه ای شده ایم. چرا این همه سال برای سرخابی ها ورزشگاه نساخته ایم؟ بارها در مورد تاسیس ورزشگاه شعار دادند اما هرگز عملی نشده است.
با توجه به شرایط موجود به نظرم هیچ اقدام عملی برای امیدواری وجود ندارد . ما کاری را آغاز نکرده ایم که بابت به ثمر رسیدن آن از" ای اف سی " وقت بخواهیم یا با دور زدن قانون امسال را بگذرانیم تا سال بعد شرایطمان بهتر شود. متاسفانه کماکان با حکایت دور زدن فقط وقت تلف می کنیم. شکی نیست که در آینده مشکلات ما جدی تر خواهد شد و کارمان سخت تر خواهد بود. هیچکس هم پیگیر نیست. ساختن ورزشگاه ضمن رفع مشکل زیرساختی موجب برطرف شدن ناهنجاری ها در جامعه خواهد شد اما گویا قصد استفاده از منابع سرشار کشورمان در این زمینه را نداریم.
تغییرات سیاسی ، آفت کار است
*احمد سنجری
همه می دانیم که فوتبال یک صنعت است و کشورهای زیادی درگیر این صنعت شده اند و از آن بهره می برند . فوتبال حرفه ای در دوران یک مدیریت صنعتی پایه گذاری شد اما تغییرات سیاسی موجود این روال را بر هم زد . تلاش زیادی شده است اما این تغییرات سیاسی به اصل کار لطمه زیادی وارد می کند. تیم های ما فقط عنوان حرفه ای را یدک می کشند و توان لازم در این باره را ندارند. ما برای اجرای فوتبال حرفه ای ، گروهی از مدیران را زمانی به ترکیه فرستادیم و اتحادیه باشگاه درست کردیم اما در میانه راه همه را رها کردیم.
ترکیه در همسایگی ما مسیری را رفته که می توان از آن استفاده کرد. چند باشگاه ترکیه در سطح اروپا مطرح شده اند. آنها روزمرگی نکرده اند ، حمایت را به شکل ریشه ای داشته اند و امروز به جاهای خوبی رسیده اند. آنجا شفافیت مالی و اداری ایجاد شده است . قطعا آنجا هم افراد سیاسی ورود به ماجرا می کنند اما چون قواعد لازم وجود دارد کسی امکان سوء استفاده زیاد ندارد.
به نظرم اینجا دست هایی در کارند که دوست ندارند ما شرایط عادی را طی کنیم چون اساسا منافع آنها به خطر می افتد . تیم های دولتی و حتی خصولتی اجازه رشد به بخش خصوصی نمی دهند. مدیریت های دولتی با توجه به شرایط سیاسی ثبات لازم را برای برنامه ریزی ندارند و مدام جا بجا می شوند . در فوتبال حرفه ای اجازه نمی دهند تا باشگاه بدهکار بازیکن جدید بخرد. ما اینجا دائما در خصوص پرداخت ها بدقولی می کنیم و باز هم در حال خرید بازیکن و مربی هستیم.
فوتبال حرفه ای نیاز به ثبات مدیریت دارد که ما فاقد آن هستیم . روزی که شروع کردیم مثلا فوتبال حرفه ای داشته باشیم متولیان امر گمان می کردند که می توان منابع مالی را فراهم ساخت ، از بحث حق پخش تلویزیونی گرفته تا موضوع درآمد از مجاری مختلف . این قاعده در دنیا در حال انجام است اما شرایط لازم در ایران فراهم نشده و اراده ای برای این کار مشاهده نمی شود. عوامل مختلفی در این کار باید دخیل شوند. کشورهای عربی به کنار ، الان کشورهای آسیای میانه هم حرکت به سوی حرفه ای گری را آغاز کرده اند و اگر دقت لازم را نداشته باشیم قطعا در آینده نزدیک عوارض آن را شاهد خواهیم بود.
فقط در پرداخت ها حرفه ای شده ایم
*محسن گروسی
به نظرم حرف درست این است که ما در ایران اصلا باشگاه نداریم . باشگاه یعنی این که ما در چند رشته فعال باشیم . البته چند " شبه باشگاه " داریم که در چند رشته فعالیت می کنند اما به نظرم بزرگترین مشکل را باید در همین نکته جستجو کرد . تقریبا همه نام هایی که در حیطه فوتبال فعالیت دارند زیرساخت های لازم را ندارند . به همین دلیل هم هست که ما طی سالهای اخیر در بعد بین المللی دچار ضعف شده ایم.
برخی از تیم های ما با داشتن حداقل ها شاید به سادگی بتوانند مجوز حرفه ای بگیرند اما تعداد آنها به شدت محدود است و ما باید در این باره هر چه زودتر به فکر حل مشکل باشیم . تیم های پرطرفدار ما اگر چه به ظاهر محل تمرین دارند اما در این باره هم در مضیقه هستند . به عبارتی فوتبال ما در بخش پرداخت ها حرفه ای شده اما در سایر امور، آماتور هم نیست.
ما در بخش مدیریت، مربیان و بازیکنان تا رسیدن به" استاندارد" لازم فاصله داریم . حتی اگر مربی و بازیکن بخواهند حرفه ای کار کنند اما بخش مدیریتی ما به دلیل ضعف عملکرد و برنامه ها اجازه آن را نمی دهد. شاخصه های دریافت مجوز حرفه ای اعلام شده اما وقتی به آن نظر می کنیم صادقانه شاید ده درصد آن را نداشته باشیم . باید این واقعیت را قبول کنیم . به این ترتیب فوتبالیست های ما اینجا امکان شکوفایی ندارند. بسیاری از این استعدادها بیرون از فوتبال ما رشد کرده اند و به درجات بالا رسیده اند . ریشه همه این مشکلات را باید در عدم وجود محیط حرفه ای فوتبال بدانیم.
بعد از بیست و دو دوره لیگ حرفه ای ، در زمینه پرداخت ها خیلی رشد کرده ایم. در قیاس با سایر کشورها به لحاظ فنی به نظرم نه این که رشد نکردیم بلکه پسرفت هم داشته ایم . تیم های لیگ ما امروز در زمین شهر خودشان فرصت بازی ندارند و ما این روند را ادامه می دهیم و به فکر اصلاح امور نیستیم . چند تیم حتی در شهر خودشان تمرین هم نمی کنند. کجای حرفه ای بودن به این شرایط می خورد؟ گویا فقط به دنبال برگزاری لیگ ، آن هم به هر شکل ممکن هستیم و اینکه تنها تعداد دوره ها را بالا ببریم ! چرا باید منتظر دخالت خارجی ها باشیم ؟ چرا خودمان نباید به فکر باشیم؟
کار را جدی نمی گیرند
*روزبه وثوق احمدی)کارشناس حقوقی فوتبال(
نظر می رسد قوانین جدیدی که کنفدراسیون فوتبال آسیا برای صدور مجوز حرفه ای باشگاه ها وضع کرده مورد مطالعه و پژوهش لازم از سوی متولیان امر قرار نگرفته است . من ترجمه فارسی این قوانین را ، نه در سایت فدراسیون فوتبال دیده ام و نه در سایت سازمان لیگ. در این قوانین به این نکته اشاره شده که اگر باشگاهی الزامات " آ " را رعایت نکند حق حضور در بازی ها را نخواهد داشت که در اینجا اصلا بحث جریمه مطرح نیست . قوانین سری "ب" در صورتی که از سوی باشگاه ها نادیده گرفته شود مجوز صادر می شود اما آن باشگاه جریمه خواهد شد . قوانین گروه "ج" هم در صورتی که از سوی باشگاه ها رعایت شود با تحسین کنفدراسیون فوتبال آسیا مواجه خواهد شد . به واقع قوانین گروه "ج " اختیاری است که در صورت رعایت از سوی باشگاه ها آنها به باشگاه بهتری تبدیل خواهند شد.
نکته مهمی دراین بین وجود دارد. اگر الزامات مطالعه شود متوجه می شوید کنفدراسیون فوتبال آسیا اینها را وضع کرده که باشگاه ها تبدیل به باشگاه های بهتری شوند و این به سود فوتبال ماست . همانند معلمی که به دانش آموز درس می دهد تا آینده بهتری را برای او رقم بزند اما متاسفانه ما هدف را گم کرده ایم! به واقع این مقررات وضع شده تا شرایط فوتبال ایران وهمه کشورها بهتر شود اما ما به دنبال سند سازی و تقلب می رویم تا مجوز را دریافت کنیم و این یک مسیر اشتباه است و متاسفانه هدف را گم کرده ایم.
کنفدراسیون فوتبال آسیا در زمینه صدور مجوز حرفه ای ، فدراسیون های ملی را می شناسد . متاسفانه این کار در فوتبال ایران به سازمان لیگ و به یک کمیته محول شده! آن هم سازمان لیگی که خود هزاران کار دارد و در یک فصل هزاران مسابقه برگزار می کند . به واقع ما سطح صدور مجوز حرفه ای را در حد یک کمیته کوچک کرده ایم و بندگان خدایی که در این زمینه فعال هستند از امکانات خوبی هم برخوردار نیستند . نمی شود از این موضوع به راحتی گذشت. مدارکی که از سوی باشگاه ها باید در سایت مخصوص کنفدراسیون فوتبال آسیا بارگذاری شود نزدیک به هزار صفحه است که باید به یکی از زبان های رسمی " ای اف سی " ترجمه و طبقه بندی شود و این کار یک روز و یک هفته نیست و باید 365 روز برای آن وقت گذاشت.
مروری بر معیارهای " ای اف سی "
*علی ثابت قدم)کارشناس حقوقی ورزش(
کنفدراسیون فوتبال آسیا برای پیشبرد هدف توسعه فوتبال، پنج معیار ورزشی، ساختاری، پرسنلی و اداری، حقوقی و مالی را به عنوان معیارهای اصلی حرفه ای شدن در نظر دارد . هر یک از این معیارها بنا به اهمیت در قالب معیارهای درجه اول ، درجه دوم و درجه سوم طبقه بندی می شوند . معیارهای درجات اول و دوم برای اخذ مجوز باشگاه حرفه ای الزام آور تلقی می شود ولی معیار درجه سوم هنوز اختیاری است.
مهمترین ضمانت اجرایی هر یک از معیارهای الزام آور در کاهش سهمیه لیگ قهرمانان آسیا متجلی می گردد که این کاهش سهمیه در سال اخیر گریبانگیر کشورمان شد ". ای اف سی " از سال 2016 برای ارتباط مناسب با باشگاهها سیستمی را تحت عنوان "ای اف سی کلاس" طراحی کرده که کلیه باشگاهها باید اسناد درخواستی را وارد این سیستم کنند. با این شکل نه تنها سیستم مدرک سازی قبلی رنگ می بازد، بلکه نقش فدراسیون ها تا سطح یک فیلتر تایید کننده اسناد و مدارک تقلیل پیدا می کند.
در معیار ورزشی، صرف نظر از تمرکز روی تیم اول باشگاه که شاکله حرفه ای بودن است تاکید روی وجود آکادمی فوتبال و تیمهای مختلف پایه است . تمام باشگاههای خواهان مجوز حرفه ای می بایست دارای آکادمی فعال در همه رده های سنی مورد تایید" ای اف سی " باشند.
باشگاهها مکلف به پیگیری تمرینات ورزشی با برنامه در راستای یک فلسفه فوتبالی مدون 3 تا 7 ساله هستند. در ضمن باید آموزشهای اجتماعی خارج از آن و به ویژه حمایتهای لازم پزشکی را نیز برای بازیکنان تیمهای رده پایه فراهم سازند. باشگاهها باید به طور مستند همه ساله ریز عملکرد آکادمی و رئوس برنامه های مهم سال بعد خود را طی گزارشی ارائه کنند. در معیار ساختاری، زیرساختهای ورزشی و اداری مناسب برای باشگاهها مدنظر است . در این معیار به نظر می رسد که اکثر باشگاههای ایرانی هنوز دارای توان لازم نیستند . معیار سوم، کادر ورزشی و پرسنل اداری و مالی باشگاه در چارچوب چارت سازمانی مشخص است. در معیار حقوقی هم اسناد حقوقی باشگاهها مدنظر است.
در کنار این سند حقوقی بنیادی، قراردادهای ورزشی، آئین نامه انضباطی و قواعد رفتاری و کرداری باشگاهها نیز باید منطبق با قواعد فیفا، " ای اف سی " و فدراسیون فوتبال هر کشوری تنظیم گردند. در معیار مالی، " ای اف سی " به دنبال شفافیت مالی است. تراز مالی مثبت، ملاک مهم حرفه ای شدن و اجازه شرکت در مسابقات باشگاهی کنفدراسیون آسیا است.