من خوشبخت ترین مهاجرِ جهانم!

*وطن چشم به راه شما بود حشمت خان. از ته دل گفتیم! 
-من هم دلم همین جا بود. پیش ایران، تهران، مشهد و  پس کوچه‌های خانه پدری. همه جهان را که بگردی باز هوای موطنت را می‌کنی. در این مدت شاگردان و رفقایم سنگ تمام گذاشتند و کاری کردند که مرهون محبت هایشان شوم. همین دوستی‌ها و مودت هاست که دنیا را تحمل پذیر می‌کند. 
*فوتبال ایران از ۱۹۷۸ تا ۲۰۲۴ چقدر تغییر کرده؟
--آن سال‌ها فوتبال تا بدین اندازه پیشرفت نکرده بود. الان تمام آسیا رقیب ما شده اند و تیم دست و پا بسته نداریم. ما کار کردیم، دیگران هم همینطور. به همین خاطر در جام ملت‌ها قهرمان نمی‌شویم و یا در مسیر جام جهانی دغدغه داریم. ما متاسفانه در این سال‌ها از فوتبال پایه غافل شدیم و کار بازیکن سازی را به سیاق سه دهه پیش جدی نگرفتیم. امروز در جایی مثل امارات بیشترین توجه باشگاه‌ها معطوف آکادمی‌ها و مدارس فوتبال است و بهترین مربیان را برای کشف استعداد‌ها استخدام کرده اند.
*از عدم حضور پررنگ توپچی‌های ایرانی در لیگ‌های اروپایی انتقاد کرده بودید. 
-شما ببینید پس از جام جهانی فرانسه چه تعداد بازیکن ایرانی در اروپا مشغول بازی شدند. از علی دایی و کریم باقری تا خداداد عزیزی و مهدی پاشازاده و مهدی مهدوی کیا و خیلی‌های دیگر. خب در آن مقطع فوتبال ایران جهش بلندی کرد و خوش درخشید. اما حالا به جز مهدی طارمی و جهانبخش و یکی دوتای دیگر لژیونر نداریم. من امیدوارم در جام جهانی پیش رو، تیم ملی به گونه‌ای بازی کند که باز هم پای فوتبال ما به بوندس لیگا، کالچو، پریمیوم لیگ و حتی لالیگا باز شود. اینطوری قطعا فوتبال به طور خودکار ارتقا خواهد یافت. 
*تیم امیر قلعه نویی را چطور می‌بینید؟
-تیم ملی متعلق به همه مردم است و انعکاس آرزو‌های یک ملت. من فکر می‌کنم قلعه نویی کارش را بلد است و با این بازیکنان به جام جهانی خواهد رسید. ۳۶ سال پیش فقط یک تیم از آسیا مجوز جام جهانی را گرفت، اما حالا سهمیه آسیا به هشت تیم رسیده و کشور‌های بیشتری می‌توانند در این فستیوال بزرگ بخت خود را بیازمایند. 
*فوتبال ما متاسفانه در بحث زیرساخت‌ها نیز با مصایب بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند! 
-رک و بی رودربایستی می‌گویم فوتبال ما در گذر زمان نتوانسته به معنای واقعی حرفه‌ای شود و برچسب حرفه‌ای را به پیشانی اش چسبانده اند. متاسفم که فوتبال پاک و سالم پریروز و دیروز در گرداب گرفتار شده و با پلشتی خو گرفته است. این فوتبال قرار بود اتوپیای خود را پیدا کند. 
*ما هنوز جواب سوالمان را نگرفتیم حشمت خان. 
-ببینید یک عمر است مدعیان فوتبال ایران پرسپولیس و استقلال هستند، آن وقت یکی باید برود در اراک بازی کند و آن یکی در قزوین به میدان برود. یعنی آن برتری که همه تیم‌های بزرگ دنیا به خاطر زمین و تماشاگرشان دارند، پرسپولیس و استقلال ندارند. این همه وقت و زمان داشتیم، اما نتوانستیم یک ورزشگاه آبرومند در تهران بسازیم که در روز مبادا دستگیرمان شود. مگر می‌شود فوتبال حرفه‌ای  زمین مناسب نداشته باشد. این‌ها از بدیهیات است و باید درست شود تا تیم‌ها به درد خانه به دوشی مبتلا نشوند. بی تعارف فوتبال بدون زیرساخت و تشکیلات به جایی نخواهد رسید. من امیدوارم وزارت ورزش، فدراسیون و باشگاه‌ها وارد شوند و برای سامان دادن به این ورزش فراگیر تمهیداتی بیندیشند. پس از کلی منازعه و مرافعه قرار شد وی‌ای آر را به ایران بیاورند، اما در میدان عمل اتفاقاتی افتاد که مربیان فریاد زدند از طلا بودن پشیمان گشته ایم، مرحمت فرموده ما را مس کنید! 
*حیرت آور است.
در همه دنیا امکانات به مساوات تقسیم می‌شود تا بوی تبعیض به مشام نرسد و همه از یک شرایط برخوردار شوند. در ایران ما، اما هر هفته در دو سه بازی از کمک داور ویدیویی استفاده می‌کنند و بقیه بازی‌ها به همان سیاق گذشته دادرسی می‌شود. خب این نه عادلانه است و نه سبب ساز رونمایی از حقیقت می‌گردد. در این میان حقوق بسیاری از تیم‌ها تباه می‌شود و صدای همه درمی آید. نتیجه این که وی‌ای آر به جای آنکه قاتق نان شود، بلای جان تیم‌هایی شده که حتی یک امتیاز هم برایشان مهم است.
*سی چهل سال پیش بذر ستاره‌ها درزمین‌های خاکی جنوب شهر افشانده می‌شد و مربیان در این زمین‌ها طلا کشف می‌کردند. فکر می‌کنید چه اتفاقی افتاد که سیکل بازیکن سازی در فوتبال این سرزمین متوقف شد؟
-همه چیز عوض شد و فوتبال به سمت دیگری رفت. اما حالا که زمین‌های فوتبال تبدیل به برج‌های مسکونی و تجاری بدل شدند باشگاه‌ها وظیفه دارند کار پرورش نونهالان و نوجوانان را جدی بگیرند و بازیکن کاربلد بسازند. این اتفاق در جایی مثل امارات به بهترین شکل می‌افتد و باشگاه‌ها هزینه‌های سنگینی برای پایه‌ها می‌کنند. متاسفانه در این سال‌ها باشگاه‌های ایرانی التفات زیادی به کار علمی نداشتند و برای حصول نتیجه به حاضری خوری روی آوردند. نوجوانی که پله پله بالا می‌آید و چم و خم فوتبال را در بهترین سن می‌آموزد، قطعا شمایل یک بازیکن باتجربه را به خود می‌گیرد و در مسیر ترقی بطور خودکار از تیم‌های جوانان و امید به تیم بزرگسالان رهنمون می‌شود. در چنین شرایطی دیگر باشگاه‌ها مجبور نخواهند شد دست به سوی لقمه‌های آماده دیگران دراز کنند و  کاشته سایرین را یکشبه برداشت کنند و به یغما ببرند. یادتان باشد فوتبالی که همه چیزش روی کاکل نتیجه می‌چرخد و هیچ کس حوصله شکیبایی ندارد، خود به خود در ورطه‌ای عبث اسیر می‌گردد و کار به جایی می‌رسد که همه به دست هم نگاه می‌کنند. 
*و مربیان دمادم پای خود را روی پوست خربزه مشاهده می‌کنند. 
دقیقا. مربی می‌داند اگر اهداف کوتاه مدت باشگاه را محقق نکند باید برود و پشت سرش را هم نگاه نکند. در چنین عرصاتی مدارس فوتبال مأموریت خود را فراموش می‌کنند، چرخه بازیکن سازی به سمت دیگری می‌رود و تیم‌ها بازیکنان پا به سن گذاشته را استخدام می‌کنند. الان سرمربی استقلال عوض شده و یک آفریقایی رزومه دار را آورده اند. آیا باید برخی تصور می‌کنند که مصایب استقلال یکشبه حل خواهد شد و اوضاع آرام می‌گیرد. 
*باور کنید پس فردا اگر در لیگ یا آسیا زمین گیر شود، بلیت کیپ تاون را برایش رزرو خواهند کرد! 
-خب این بد است. یک مربی خارجی که با فوتبال ایران سر و سری نداشته برای رسیدن به موفقیت بیش از هر چیزی به زمان احتیاج دارد. اگر قرار باشد با یک باخت کاسه کوزه‌ها را سرش بشکنند، یقینا اتفاق ویژه‌ای در افق پیش رو نخواهد افتاد. نتیجه گرفتن در فوتبال  بردباری طلب می‌کند و پیاده کردن تفکرات یک مربی نیاز به صبر دارد. 
*شما با واردات لژیونر به فوتبال ایران موافقید حشمت خان؟
-اگر بازیکنان باکیفیت خارجی جذب تیم‌ها شوند، قطعا فوتبال ما از آن‌ها تاثیر خواهد گرفت. به هر ترتیب بازیکنان خارجی باکیفیت، هم تنور لیگ را گرم می‌کنند و هم مدل‌های پیشرفت را پیش روی روی آینده سازان قرار می‌دهند. این با بازی گرفتن از خارجی‌های بی کیفیت که حرفی برای گفتن ندارند توفیر دارد. همین می‌شود که امروز در عربستان، امارات و قطر وارداتی‌ها بر غنای فوتبال می‌افزایند. شایسته است باشگاه‌های ما در این وادی حرکت کنند و در کنار شکل گیری مدارس فوتبال و آکادمی‌های درجه یک برای جذب بازیکن خارجی پارامتر‌های دقیقی را تعریف کنند تا فوتبال ضرر نکند. 
*شنیدیم حرف‌های قابل تأملی به آقای درویش که به عیادتان آماده بود، زدید.
-حرف دلم را زدم و به حرفی که بر زبان می‌آورم ایمان دارم. شما نمایش‌های پرسپولیس را اگر دیده باشید پی خواهید برد که این تیم روی برنامه پیش می‌رود. آقای درویش با درایتی که داشته مربی لایقی را به اردوی پرسپولیس آورده و مهره‌های کارآمدی را جذب کرده است. کاملا مشخص است که مدیریت باشگاه دست روی دست نگذاشته و برای نیل به اهداف ترسیم شده از چهره‌های دلسوز مشاوره گرفته است. بی تعارف قرمز‌ها سیال و روان پیش می‌روند و اگر  امسال دوباره جشن قهرمانی بگیرند، تعجب نباید کرد. من از صمیم دل امیدوارم استقلال هم از این وضعیت خلاص شود و با برنامه ریزی و دلسوزی همچون گذشته در کنار پرسپولیس بدرخشد و هوادارانش را راضی کند. فوتبال ما با موفقیت این دو تیم قوام بیشتری خواهد گرفت.
*چه اتفاقی افتاده که شاگردان حشمت مهاجرانی پس از این همه سال با اشک به استقبالش می‌روند؟
-من با این بچه‌ها زندگی کردم و در غم‌ها و شادی هایشان شریک بودم. من جز راستی و درستی چیز دیگری تحویل شاگردانم ندادم و همیشه سعی کردم صدق و صفا را برقرار کنم. مهم‌ترین خروجی فوتبال محبت و مردانگی و انسانیت است.
جز این اگر باشد فوتبال با همه هیمنه اش صنار نمی‌ارزد.
*آقای پروین هم به ملاقاتتان آمده بود و با چشم‌های خیس بیمارستان را ترک کرد. 
-علی پروین شاگرد خوب و زرنگ من است و همیشه لطف داشته. ما یک عمر است با این‌ها زندگی می‌کنیم و دلخوش به همین عواطف هستیم. یادش بخیر وقتی علی به توپ می‌رسید با خودش یک دو می‌کرد و دیوار‌های دفاعی را بهم می‌ریخت. او به معنای واقعی کاپیتان بود و جنم رهبری تیم در داخل زمین را داشت. 
*اگر ناصر حجازی از رنج سرطان رها نمی‌شد، این روز‌ها بالای سرتان بود. سال‌ها پیش در مصاحبه‌ای حجازی اتوریته شما را ستایش کرده بود حشمت خان. 
-ناصر بی بدیل بود و کاریزمای خاص خودش را داشت. او علاوه بر اینکه دروازه بانی متهور بود، در عرصه مربیگری نیز لیاقت هایش را بار‌ها اثبات کرد. حیف شد آن بیماری ناصر را از ما گرفت. دنیاست دیگر، همه ما رفتنی هستیم و آنچه باقی می‌ماند خاطراتی است که از اذهان پاک نمی‌شود. 
*از نسل پس از ۱۹۷۸ تصویر کدام تفنگدار در خاطرتان هست. کسی که متفاوت‌تر از دیگران باشد. 
-بازیکنان زیادی را می‌توانم نام ببرم، اما علی دایی چیز دیگری بود و تا وقتی غزل خداحافظی را نخوانده بود در زمین بیشترین راندمان را داشت. این پسر اراده عجیبی داشت و از هر خاکریزی رد می‌شد. یادتان هست او در ژاپن با طحال پاره برای ایران جنگید و سرش را جلوی توپ گذاشت. آنچه همواره فوتبال ایران را از دیگر سرزمین‌ها منفک کرده همین ایثار‌ها و فداکاری هاست.
*اگر قرار باشد تاریخ تکرار شود و جام جهانی ۱۹۷۸ دوباره در آمریکای لاتین یا هر جای دیگر برگزار شود، دوباره با همان اسکواد به مصاف هلند، اسکاتلند و پرو خواهید رفت؟
-ارنج همان خواهد بود. فقط باید حسین فرکی و صادقی حواس خود را جمع کنند و از موقعیت‌های طلایی ایجاد شده گل بسازند تا کار گره نخورد و نتیجه بهتری بگیریم. حسن روشن هم به هر ترتیبی که شده باید مصدومیتش برطرف و به پیکار با پرو برسد تا تیرخلاص را شلیک کنیم و شگفتی ساز جام جهانی لقب بگیریم ـ
*همذات پنداری دلربایی بود. حشمت مهاجرانی در ۸۵ سالگی از کدام دریچه به زندگی می‌نگرد؟
-من سرشار از زندگی هستم و در کنار شاگردان قدرشناسم احساس خوشبخت‌ترین مرد جهان را دارم. اصغر راست و درست می‌گفت. ما آدم‌های ثروتمندی هستیم؛ آدم‌هایی بی نیاز و غرقه در احساس، عاطفه، شور و شوق و شادی و شبنمی که روی پلک هایمان می‌نشیند. 
*تیتراژ مصاحبه با پایان بندی زیبای شما شبیه تیتراژ فیلم‌های کیمیایی شد. جهان با شما زیباست حشمت خان. 
-از کیهان ورزشی که یادآور خاطرات گذشته است سپاسگزارم و برای جریده تان سربلندی آرزو می‌کنم.

*امید مافی