افول ادامه‌دار مورینیو
ژوزه مورینیو بعد از خوشامدگویی گرم ۳۰ هزار هوادار فنرباغچه در ماه ژوئن گفته بود: «فرهنگ این باشگاه، آن را خاص می‌کند. مدیرعامل، مدیران و هیات مدیره باید ثبات داشته باشند، اما هواداران نه. آنها باید دیوانه‌وار رفتار کنند، باید انتظارات بالایی داشته باشند و روی ما فشار بیاورند. این علاقه و تعصب آنها بخشی از انگیزه من است.»
مورینیو در دوران حضورش در رم، چلسی، اینتر و پورتو هم از علاقه و تعصب هواداران به عنوان سوختی برای خودش نام برده بود. او دوست دارد باشگاه‌هایی را انتخاب کند که هواداران فوق‌العاده‌ای دارند و می‌توانند یار دوازدهم تیم‌شان باشند. مورینیو دوست دارد با این هواداران رابطه‌ای عالی برقرار کند و این بار حتی کار را به جایی رساند که پیراهن فنرباغچه را "پوستش" خواند.
اما حقیقت این است که مورینیو بعد از اخراج شدن از رم در ماه ژانویه، گزینه‌های چندانی برای مربیگری نداشت. از آن روز‌هایی که از مورینیو به عنوان یکی از بهترین مربیان دنیا یاد می‌شد، خیلی گذشته است. حالا دیگر اکثر باشگاه‌های برتر اروپا حتی نزدیک این مربی هم نمی‌شوند، چون از جو مسمومی که در سال‌های اخیر در تیم‌هایش ایجاد کرده، واهمه دارند.
فنرباغچه تصمیم گرفت به خاطر سنگینی نام مورینیو تمام این حقایق آشکار را نادیده بگیرد، اما ماه عسل مورینیو در ترکیه کمتر از سه ماه دوام داشت و حاشیه‌سازی‌های او همین حالا هم شرایط بدی ایجاد کرده است.
ناکام در لیگ قهرمانان
مورینیو در اولین مصاحبه خبری خود به عنوان سرمربی فنرباغچه قول داد که نگاه‌ها را به فوتبال ترکیه معطوف کند و اعلام کرد که فتح لیگ، اصلی‌ترین رویای او خواهد بود، اما اولین ماموریتش در فنرباغچه حضور در لیگ قهرمانان بود، چرا که این باشگاه به دور سوم انتخابی رسید و باید مقابل لیل قرار می‌گرفت که فصل گذشته ۱۷ امتیاز کمتر از پاری‌سن‌ژرمن قهرمان به دست آورده بود. بازی در پایان دو دیدار به نتیجه ۲-۲ رسید و لیل در اولین وقت اضافه ۱۰ نفره شد، اما فنرباغچه دو دقیقه مانده به پایان بازی، از نقطه پنالتی گل خورد و تیم مورینیو به لیگ قهرمانان نرسید. این فرصت بزرگی برای فنرباغچه بود تا بعد از ۱۵ سال غیبت به لیگ قهرمانان برگردد و اگر تاکتیک‌های بیش از حد دفاعی مورینیو نبود، باید می‌توانستند تیم متوسط لیل را به راحتی شکست دهند.
اما مربی ۶۱ ساله مثل همیشه مسئولیت شکست را به هیچ عنوان برعهده نگرفت و به جای آن از کمک‌داور ویدئویی انتقاد کرد که برای لیل پنالتی گرفت. او همان جمله معروفش را تکرار کرد که " ترجیح می‌دهم صحبت نکنم. " مورینیو همچنین سعی کرد تا این نتیجه را چندان مهم نشان ندهد و گفت: «بازی در لیگ قهرمانان عالی است، اما شانسی نداشتیم که در این رقابت‌ها چندان پیش برویم. لیگ اروپا بیشتر با سطح تیم ما مطابقت دارد.»
بی تجربه
مورینیو به این خاطر چنین راحت در این مورد حرف زد، چون می‌دانست که با حذف از مسابقات اروپایی عملکردش در فنرباغچه مورد قضاوت قرار نمی‌گیرد. او به فنرباغچه آورده شده تا به انتظار ۱۰ ساله این باشگاه برای قهرمانی در لیگ پایان دهد. فنرباغچه فصل پیش تنها سه امتیاز کمتر از گالاتاسرای کسب کرد تا باشگاه رقیب به سومین قهرمانی متوالی خود برسد. تجربه مورینیو از نظر مدیران، آخرین قطعه پازل برای فنرباغچه بود تا این تیم بتواند رقیب سنتی خود را شکست دهد. مورینیو شروع خوبی هم داشت و در هفته اول به پیروزی رسید، اما زنگ خطر در هفته دوم به صدا درآمد، چرا که شاگردان مورینیو به تساوی ۲-۲ رسیدند و برتری دو گله خود در نیمه اول را نیز از دست دادند. وقتی از مورینیو پرسیده شد چرا تیمش برتری را از دست داد، او گفت: «تیم من بیش از حد بی تجربه بود. در برخی از کشور‌ها به ضد فوتبال، زرنگ بودن گفته می‌شود و به نظرم بازیکنان ما باید زرنگ باشند. بازیکنانم باید همان کاری که سایر تیم‌ها می‌کنند انجام دهند. باید وقت کشی کنند، خودشان را روی زمین بیندازند. باید جریان بازی را متوقف کنند. باید خودشان را به مصدومیت بزنند.»
این صحبت‌ها چه پیامی دارد؟ فنرباغچه در خط حمله هیچ مشکلی ندارد. ادین ژکو، آلن سنت‌ماکسین، یوسف النصیری و دوشان تادیچ در بازی دوم همگی در زمین بودند. کاملا غیرمنطقی است که مورینیو از این بازیکنان انتظار داشته باشد مقابل رقیبی ضعیف‌تر دست به چنین کار‌هایی بزنند. ضدفوتبال گاهی اوقات و در برخی از بازی‌ها لازم است، اما این مسابقه از آن دست مسابقات نبود و مورینیو با صحبت‌های بچه‌گانه‌اش در کنفرانس خبری بعد از بازی، ریسک بزرگی کرد که می‌تواند به از دست دادن حمایت بخشی عظیمی از رختکن تیمش منجر شود.
دوران گمراه‌کننده
به نظر می‌رسید بازیکنان فنرباغچه در دیدار بعدی مقابل ریزه اسپور هم هشدار مورینیو مبنی بر محتاط بودن را نادیده گرفتند و ۵ بر صفر به پیروزی رسیدند تا فرد در جریان این دیدار اولین هت‌تریک دوران حرفه‌ای خود را انجام دهد. با این حال آنها باز هم چندان هماهنگ نبودند ولی توانستند دفاع حریف را در هم بشکنند. با این وجود مورینیو بعد از بازی اصرار داشت که: «ریزه اسپور تیم با کیفیتی است و ما کاری کردیم که این طور به نظر برسد که آنها با کیفیت نیستند.» مقصود مورینیو هر چه که بود، حرف‌هایش کاملا مسخره به نظر می‌رسید، چرا که ریزه اسپور فصل پیش در لیگ نهم شد.
با این حال، فنرباغچه در دو بازی بعدی ۵ گل زد و دروازه‌اش را بسته نگه داشت. همه چیز برای مورینیو به نظر خوب می‌رسید و او قادر بود تا منتقدان سبک بازی تیمش را ساکت کند. مورینیو در این باره گفت: «اگر قرار بود هر چه می‌شنوم باور کنم، وسایلم را جمع کرده و رفته بودم. ۲۰ سال پیش پرتغال را ترک کردم و در هر کشوری کار کرده‌ام، توانسته‌ام خودم را وفق دهم و جام بیاورم. می‌خواهم اینجا هم همین کار را بکنم. اگر دو سال ماندم و قهرمان لیگ نشدم، آن موقع دلیلش را خواهم گفت.»
با این حال خیلی عجیب به نظر می‌رسد اگر دو سال دیگر مورینیو هنوز بر مسند هدایت فنرباغچه باشد، چون همیشه بحرانی در اطراف این مربی پرتغالی وجود دارد و اولین شهرآورد استانبول، می‌تواند بهانه‌ای عالی برای عملکرد بد او باشد.
" آقای گریان "
روند بی‌شکستی فنرباغچه، در ۲۱ سپتامبر و پس از باخت ۳ بر یک مقابل گالاتاسرای به پایان رسید. مورینیو در " میکسدزون" مدعی شد که تیمش بر بازی مسلط بوده و بعد از دو گل عقب افتادن، هر کاری کرده که به بازی برگردد، اما حقیقت این است که گالاتاسرای بدون هیچ زحمتی به پیروزی دست یافت و فنرباغچه بی‌خطر به نظر می‌رسید. مورینیو در کنفرانس خبری حاضر نشد و بعدا مدعی شد مربی حریف با مجبور کردن او به مدت ۷۰ دقیقه برای حضور در کنفرانس، بی‌احترامی کرده است. این از آن دست کار‌هایی است که مورینیو بعد از شکست می‌کند و هواداران گالاتاسرای نام کتاب او را به " آقای گریان " تغییر دادند.
مائورو ایکاردی هم بر آتش این اتفاقات دامن زد و پستی دیگر در فضای مجازی منتشر کرد و مربی گالاتاسرای را " مربی خاص " نامید. در نهایت مورینیو به خاطر عدم حضور در کنفرانس، ۴ هزار یورو جریمه شد. تمام این جنجال‌ها توسط مورینیو ایجاد شد و همین نشان می‌دهد که او با بالارفتن سنش پخته‌تر نشده است. زمانی مورینیو استاد گرفتن نتیجه در مسابقات مهم بود و با این کار می‌شد سایر حاشیه‌هایش را نادیده گرفت، اما حالا دیگر شرایط برای او غم‌انگیز شده است.
گمراه یا مغرور؟
فنرباغچه در بازی بعدی در لیگ اروپا به پیروزی رسید و مورینیو مثل همیشه همه چیز را به خودش ربط داد و باز هم به شکست رم مقابل سویا در فینال لیگ اروپای فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲ اشاره کرد: «۲۶ قهرمانی و ۵/۵ جام اروپایی دارم. می‌گویم " نیم "، چون یک قهرمانی را از من دزدیدند. فراموشش نخواهم کرد. دلیل کسب این همه جام سختکوشی است. در فنر هم به سختی تلاش خواهم کرد.»
آنها با یک برد مقابل آنتالیا اسپور در لیگ به روند برد برگشتند، اما آن هم تحت تاثیر مورینیو قرار گرفت که بعد از مردود اعلام شدن گل ژکو، حاشیه‌سازی کرد و بعد از بازی گفت داور تصمیم گرفت به من کارت زرد بدهد ولی من کمک‌داوری می‌خواهم که به داور کمک کند.
گمراه یا مغرور؟ به نظر می‌رسد مورینیو این روز‌ها در هر دو دسته جای می‌گیرد.
پس از تساوی با توئنته در اروپا و یک تساوی دیگر در لیگ، فاصله تیم مورینیو با گالاتاسرای صدرنشین به ۸ امتیاز رسید و این در حالی است که هنوز حتی یک سوم از فصل هم نگذشته است. عدم ثبات فنرباغچه ثابت می‌کند که تاثیر مورینیو بر مسابقات دیگر به گذشته تعلق دارد و تنها چیزی که او این روز‌ها تضمین می‌کند، هرج و مرج محض است.
ناامیدی
مورینیو حمایت افراد مشخصی در فنرباغچه را از دست می‌دهد که ولکان دمیرل اسطوره یکی از آنهاست. دمیرل، مورینیو را به ایجاد جوی ناراحت‌کننده متهم کرده و بخشی از خرید‌های او در تابستان را هم زیر سوال برده است. او گفته ناامیدی بر تیم حاکم است، چون همه با انتصاب مورینیو انتظار اتفاقاتی جذاب داشتند، اما هیچ تغییری ایجاد نشده است.
هنوز معلوم نیست پست مورینیو در خطر است یا نه، اما خیلی طول نخواهد کشید که شرایط تغییر کند. می‌توان ناامیدی را در بازیکنان دید. آنها از بازی برای مورینیو لذت نمی‌برند. استراتژی فنرباغچه این روز‌ها کاملا قابل پیش‌بینی است و به نظر نمی‌رسد مورینیو متوجه اشتباهات استراتژی فعلی تیمش باشد.
با ژوزه پایان خوشی وجود ندارد
تیم مورینیو الگویی برای هیچکس نیست. او به سختی در تلاش است تا موفقیت‌های سابقش را تکرار کند. با این حال فوتبال مدرن مدت‌ها پیش مورینیو را پشت سر خود جا گذاشت. عملکرد او در یونایتد چندان بهتر از تنهاخ نبود، در تاتنهام هم فقط به دنبال ضدحمله زدن به رقبا بود و کاری با رم کرد که این تیم هنوز نتوانسته به حالت عادی خود برگردد. به نظر می‌رسد فنرباغچه نیز در آینده‌ای نزدیک شرایطی مشابه را تجربه کند. به نظر نمی‌رسد پایان خوشی در ترکیه منتظر ژوزه باشد. نمی‌توان جایگاه مورینیو را به عنوان یکی از مربیان بزرگ فوتبال نادیده گرفت، اما او دیگر یک مربی بزرگ نیست.
*آرمین زمانی
