فوتبال در راه یا بیراهه؟!

رئیس محترم فدراسیون فوتبال با استناد به صعود تیم‌های فوتبال ایران در پنج رده به مسابقات جهانی و مفتخر شدن به لقب «پنج ستاره» از سوی فیفا، می‌گوید: «فوتبال ایران راه خودش را پیدا کرده است» و یا در جایی دیگر تأکید می‌کند: «حال فوتبال ایران خوب است» و در حال حاضر تنها گرفتاری این فوتبال مشکلات مالی و اقتصادی است: «به نظرم فوتبال راه خودش را پیدا کرده و تنها مشکل ما اکنون اقتصادی است. باید یک سازمان اقتصادی قوی که در آن ضعیف عمل کردیم، ایجاد کنیم و...».

ما البته به نظر ایشان احترام می‌گذاریم و واقعاً از صمیم قلب هم خوشحال می‌شویم که از زبان مسئول درجه اول فوتبال کشور می‌شنویم که «فوتبال ایران راه خودش را پیدا کرده است» اما با نظر ایشان کاملاً موافق و همراه نیستیم، چون معتقدیم برای اینکه فوتبال ایران راه خودش را پیدا کند و مسیر بایسته را پیش بگیرد، هنوز خیلی کارهای انجام نشده و اساسی دارد که با انجام آنها و محکم کردن زیرساخت‌های این رشته ورزشی توان و قابلیت این را خواهد داشت که تازه در مسیر قرار بگیرد. برای فوتبالی که هنوز در بند بسیاری از بدیهیات گرفتار است، و برای داشتن «باشگاه»، به معنای واقعی، «معطل» است و بسیاری از مسائل آن طی زد و بندهای دلالی افسارگسیخته تعیین می‌شود و از حیث مسائل اخلاقی و فرهنگی کمیتش سخت می‌لنگد و از جنبه فنی، هنوز فاقد یک لیگ با کیفیت و استاندارد است و از لحاظ امکانات و تجهیزات ابتدایی، از نداشتن ورزشگاه‌های استاندارد و زمین‌های مناسب در رنج است و از نظر مدیریتی سخت از داشتن مدیران ناکارآمد و ناشی و بعضاً سوءاستفاده‌چی و نداشتن مدیران کاربلد و دلسوز در عذاب است و... ده‌ها مورد دیگر، خیلی زود است که از «در مسیر بودن» سخن بگوید و از اینکه تنها مشکل اقتصادی دارد.

همان طور که اشاره شد، آقای تاج طبق معمول و روال جا افتاده و البته غلط با تکیه بر عدد و رقم و کمیت و نتیجه- که یکی از آفات ورزش و عوامل گمراه کننده و فریب‌دهنده علاقه‌مندان و مسئولان آن شده است- ادعا می‌کند که حال فوتبال ایران خوب است. البته نتیجه و کمیت، یکی از عوامل مهم قضاوت و ارزیابی می‌تواند باشد، اما برای بررسی و تحلیل وضعیت ورزش و رشته‌ای مثل فوتبال، به عامل کمیت و نتایج زودگذر بسنده کردن، منطقی و علمی نیست و باید نگاهی همه‌جانبه نگر و جامع داشت. به گواه غریبه و خودی و هر کسی که با این فوتبال سر و کار دارد و یا سر و کار پیدا کرده فوتبال ایران از نظر برخورداری از نیروهای مستعد و جوانان توانمند، دارای ظرفیت شایان و سرشاری است. به برکت وجود همین نیروهای بالقوه و استعدادهای با ارزش، افتخارات و پیروزی‌های بسیاری عاید فوتبال ما شده است، به دیگر سخن موفقیت‌های فوتبال ایران به ویژه در سال‌های اخیر آن قدر که مدیون و مرهون نیروی هنرمند و توانمند جوان بوده، کمتر و خیلی کمتر از آن معلول برنامه‌ریزی و درایت و مدیریت مسئولان امر بوده است. مثلا چه کسی و کدام مسئول می‌تواند بگوید و ادعا کند موفقیت اخیر تیم ملی نوجوانان در مسابقات جهانی معلول کار برنامه‌ریزی و حساب‌شده و خروجی طبیعی روند و عملکرد حاکم در فوتبال پایه است؟ باز به گواه بسیاری از کارشناسان و صفحات بسیاری که در این مجله به چاپ رسیده، اگر برکارو بار این نیروهای بالقوه و جوانان مستعد، هدایت و نظارت و در یک کلام مدیریتی اصولی و دلسوزانه حاکم شود، فوتبال ایران می‌تواند به جایگاه‌هایی بسیار بهتر از این که حالا در آن قرار گرفته است، صعود کند.

بار دیگر تأکید می‌کنیم ما به سهم خود خوشحال می‌شویم که از زبان رئیس فدراسیون اوضاع فوتبال ایران مطلوب و رو به راه توصیف می‌شود، اما در ضمن نمی‌توانیم خود را هم فریب دهیم و به وظیفه‌ای که به عنوان یک «رسانه» برعهده داریم، عمل نکنیم و حرفمان را نزنیم. بارها نوشته و بار دیگر می‌نویسیم که فوتبال ایران برای اینکه راه خودش را پیدا کند و قابلیت‌های نهفته در آن آشکار شود و استعداد و توان بالقوه در آن به فعلیت درآید، از داشته‌های لازم از حیث مادی و انسانی برخوردار است. در حال حاضر نیاز بزرگ فوتبال ایران بیش از هر چیز اعمال صحیح «مدیریت» است، مدیریتی که کاربلد باشد، برنامه داشته باشد، واقعیات فوتبال را بشناسد، برای اصلاح و رو به راه کردن آن عزم جدی داشته باشد و مهمتر از همه شجاع باشد. شجاع باشد تا بتواند با موانع و مانع‌سازان مقابله کند و حاشیه‌ها و حاشیه‌سازان را از سر راه پیشرفت و رشد فوتبال کنار بزند.

همه می‌دانیم که بزرگترین مانع این فوتبال، حاکمیت و اعمال نظر جریانات سودجو و آویزان و دلال مسلک است که مصالح فوتبال را به راحتی قربانی منافع شخصی می‌کنند. اینها هستند که اجازه نمی‌دهند فوتبال از نظر فنی و فرهنگی راه خود را پیدا کند و بیش از این در کژراهه و بیراهه گام برندارد. این را آقای تاج می‌داند، یعنی به عنوان رئیس فدراسیون فوتبال باید بداند که فوتبال برای اصلاح و حرکت در مسیر سلامت و پیشرفت به مدیری احتیاج دارد که شجاعت دیدن این باندها و در افتادن با آنها را داشته باشد. معتقدیم بدون مبارزه و کنار زدن این جریانات و حداقل مانع شدن آنان از مداخله در تصمیم‌گیری‌ها و خط و ربط دادن‌ها و حذف نیروهای دلسوز و استخوان خرد کرده و کاربلد و... حتی اگر در پنج رده سنی، قهرمان جهان هم شویم، و به جای پنج ستاره، پنج جام‌جهانی هم به ما بدهند، حرف زدن از اینکه فوتبال راه خود را پیدا کرده و حال خوشی دارد، خودفریبی و پرت شدن از واقعیات روشن و البته تلخی است که بر فوتبال مستعد و بالقوه توانمند ایران، سایه افکنده است.

* ‌ سیدمحمدسعید مدنی