بهاریه های بسکتبالی

بهار امیدبخش

*عنایت آتشی(پیشکسوت و مفسر بسکتبال)

بیشتر از چند روز دیگر تا فرارسیدن سال نو شمسی و تحویل سال کهن نمانده است؛ سال گذشته علی‌رغم بلاهایی که به وجود آمد، اینک نیز از آسمان، چالش جهانگیر بیماری کووید 19(کرونا) گریبانگیر ملت شریف و عزیز و مقاوم شده و چشم‌ها به راه سرنوشت دوخته که آینده چه خواهد شد. این تقدیررا باید پذیرفت چرا که همیشه چنین نخواهد ماند(چنان نماند و چنین نیز نخواهد ماند).

اگر به گذشته نگاه کنیم تازیان، مغول‌ها، تاتارها، بیماری‌ها مثل آنفلوآنزا، وبا، طاعون، حصبه و قحطی بر مردم ما نازل گشت اما این رشادت و پایداری و تحمل ملت بزرگ ایران بود که با نیرویی پرتوان کشور را ساخت، بهتر از دیروزش تا جایی که بالید و بالید و افتخارآفرین شد و در میان کشورهای جهان در زمینه فرهنگ، علم و ورزش بخصوص تابید و نورافشانی کرد.

من که امیدوارم، امید اینکه همه ملت ایران به خصوص جامعه بزرگ بسکتبال هم چنین باشند و امید، به چنان روز گاری نوید می‌دهد و به آمدن این ایام مبارک باد خواهد گفت.

آری روز ما امروز نیست، روز ما فرداست. فردایی که با امید و پایداری به استقبال آن می‌رویم که خداوند یاور امیدواران است.

علم بهتر است یا ثروت؟

*دکتر سیده فریده هادوی(پیشکسوت و کارشناس بسکتبال)

بهاری دیگر در راه است، بهار 1399، بهاری، بهاری‌تر از همیشه، بهاری مقارن سال 2020 میلادی، سال بازی‌های المپیک ژاپن تیم ملی بسکتبال ایران نیز یکی از تیم‌های شرکت‌کننده در این بازی‌هاست.

گفتم بهار، یاد روزهایی افتادم که در مدرسه، پس از تعطیلات نوروز، انشا می‌خواندیم، با تیترهای مختلف، یکی هم«علم بهتر است یا ثروت؟»

چقدر تلاش می‌کردیم که حتما بنویسیم علم بهتر است، یادمان بود که از امتیازات ثروت ننویسیم، چون معلم‌ها دوست نداشتند که ما ثروت را ترجیح دهیم و ما هم می‌نوشتیم «علم بهتر است از ثروت» اما امروز بزرگ شدیم، الان می‌دانیم که ثروت مفهومی بسیار غنی‌تر از اسکناس و سکه و مادیات دارد.

امروز بحث ثروت عظیم دیگری مطرح است، ثروت عظیمی به نام منابع انسانی.

امروز فدراسیون‌هایی که مالک چنین ثروت عظیمی هستند، خود را برای بزرگترین رویداد ورزشی جهان آماده می‌کنند: المپیک 2020 ژاپن و فدراسیون ورزش دانشگاهی ایران نیز در حال تدارک و آمادگی است.تیمی که سرمایه‌هایی چون «حدادی» دارد که همچون پتکی سهمگین بر مهاجمان حلقه ایران می‌کوبد و«نیکخواه بهرامی» با رهبری نیکوی تیم ملی، حامی شرافت و اعتبار نام ایران است، گذشته از این بزرگان،«جمشیدی» که همچون نامش «جمی» درخشان در تیم ملی است و«رستم‌پور» که چون پور پهلوانان در خدمت تیم می جنگد. « گرامی‌پور» که هر تلاشش در جهت حفظ کرامت ایران است و«مشایخ» که چون پیری در دیر بسکتبال، استراتژی‌های مربیان را راهبری می‌کند. این ثروت، ستودنی است، اما همین ثروت، ستودنی فقط و فقط در سایه علم و راهبری عالمانه معنا پیدا کرده و حفظ خواهد شد، که اگر تیمی در اندازه‌های تیم‌های المپیکی را عالمانه راهبری نکنیم، از گزند و تعرض کشورهای مهاجم در المپیک مصون نخواهد ماند.

این نیاز به یک همت ملی دارد. به عزمی یکپارچه در حمایت از تیم ملی بسکتبال ایران، از سوی عالمان متولی و آگاهان خارج از چرخه رسمی فدراسیون.

امروز باید بدانیم که نتایج مسابقات فقط در درون میادین مسابقه و براساس عملکرد بازیکنان به عنوان سرمایه اصلی سازمان‌های ورزشی(فدراسیون‌ها) تعیین نمی‌شود. امروز سرنوشت هر مسابقه در المپیک حاصل تلاش چهارسال مدیریت علمی اداره‌کنندگان فدراسیو‌نها، علم کاربردی کادر فنی تیم‌ها، و حتی مدیریت اجرا در برگزاری لیگ سازنده و قضاوت داوران هر کشور است.

بگذارید مروری علمی داشته باشیم به روند نگهداشت ثروت بزرگ بسکتبال در سایه علم مدیریت فدراسیون:

در متون علمی مدیریت هرگاه از اثر بخشی سخن می‌گوئیم،منظور انجام وظایف درست فدراسیون است.وظایفی چون آماده‌سازی تیم ملی، و پیش‌تر از آن مسابقات تدارکاتی در تحقیق نقاط قوت و ضعف تیم، برگزاری اردوهای تدارکاتی مناسب با شرایط جغرافیایی میزبان و یا حتی قبل‌تر از آن، انتخابات برترین بازیکنان و همه اینها براساس استراتژی 4 ساله کادر فنی تیم.

و هرگاه سخن از کارایی می‌گوئیم، منظور، انجام وظایف به درستی است. یعنی آیا انتخابات در لیگ به درستی انجام شده، اردوهای تدارکاتی در مکان و شرایط درست برگزار شده، تحلیل‌های مسابقات تدارکاتی به درستی انجام و اعمال شده. و بالاخره انتخاب کادر فنی تیم برای راهبری تیم المپیکی ایران به درستی انجام شده؟

در جمع‌بندی آنچه که اهمیت دارد، نه صرف اثر بخشی است و نه صرف کارایی، بلکه، حاصل این دو است که انتظارات مردم ایران و مسئولین را از نتایج تیم بسکتبال ایران در المپیک تامین می‌کند. یعنی« بهره‌وری». یا به عبارتی انجام وظایف درست، به درستیاینکه آیا آماده‌سازی تیم، مسابقات تدارکاتی، اردوها، لیگ و در نهایت کادر فنی و 12 بازیکن به درستی انتخاب شده و درست اجرا شده‌اند یا خیر. سوالاتی که پاسخ آن در عملکرد تیم در ژاپن معلوم خواهد شد. اما پیش از آن یک سوال مطرح است و آن این که آیا نقاط قوت و ضعف تیم و کادر فنی که در مسابقات کسب سهمیه المپیک تحلیل شد، در طی این ماه‌ها برطرف و تقویت شده؟ آیا اصولا ما به ارزیابی عملکرد که مترادف اثربخشی وظایف و دستیابی به اهداف همراه با کارایی است، اعتقاد داریم؟

قضاوت در خصوص بهره‌وری فدراسیون‌های المپیکی نه فقط بیانگر صحت و سقم مسیر انتخاب مدیران فعلی فدراسیون‌ها توسط مدیریت عالی وزارت ورزش است، بلکه تعیین‌کننده شاخص‌هایی برای انتخابات آینده است.

به امید روزی که قدر بدانیم علم حافظ ثروت‌های ملی ورزش ایران را.

بهار بسکتبال با المپیک و خزان زودرس

*افشین رضاپور(کارشناس و گزارشگر بسکتبال)

بهار 98 برای بسکتبال ایران، بین پایان و آغاز دو رویداد بسکتبال آسیایی و جهانی بود.
از یک طرف، پنجره‌های انتخابی جام جهانی 2019 در اسفند 97 به پایان رسید که تیم ملی بسکتبال یکی از 7 سهمیۀ رقابت‌های جام جهانی شد و از سوی دیگر، برنامه‌های جام جهانی راه افتاد. از قاره کهن، ایران به همراه چین (میزبان جام جهانی 2019 بسکتبال)، کره، استرالیا، نیوزیلند، ژاپن، فیلیپین و اردن، مسافران جام جهانی شدند. چند روز قبل از پایان سال 97، قرعۀ جام جهانی، حریفان‌مان را مشخص کرد تا از بهار تا 17 شهریور 98، به جام جهانی فکر کنیم و المپیک 2020 توکیو، که دستاورد بزرگ بسکتبال‌مان از جام جهانی 2019 بود.

*جام جهانی در حوزۀ تاریخی
برای پیوندیابی تیم‌های بسکتبال ایران طی یک دهۀ گذشته، رقابت‌های جهانی 2010 ترکیه و جام جهانی 2014 اسپانیا، موقعیت‌مان را به نسبت سایر تیم‌های دنیا نشان می‌دهد. ایران بعد از دومین قهرمانی آسیا در سال 2009، برای نخستین بار روانۀ رقابت‌های جهانی شد. در ترکیه بدون صمد نیکخواه بهرامی و حامد آفاق، دو ستارۀ بسکتبال ایران در آسیا که هر دو مصدوم بودند، بازی کردیم. رهاورد بازی با آمریکا، برزیل، اسلوونی، کرواسی و تونس یک برد مقابل نمایندۀ آفریقا و کسب عنوان نوزدهم در بین 24 تیم بود.
جام جهانی 2014 با بازی مقابل اسپانیا (میزبان)، صربستان، برزیل، فرانسه و مصر گذشت و باز هم تنها برد تیم ملی مقابل حریف آفریقایی بود و ایران در جایگاه بیستم جدول 24 تیمی جام جهانی ایستاد.
تاریخ شروع جام جهانی 2019 بسکتبال را بنا به دلایلی باید از سال 2017 اعلام کرد. فدراسیون جهانی بسکتبال در روش جدید مسابقات قاره‌ها، معیار رسیدن تیم‌ها به جام جهانی را عبور از پنجره‌های انتخابی تعیین کرد. به این ترتیب ایران 6 پنجرۀ آسیایی را پشت سر گذاشت و به جام جهانی 32 تیمی راه یافت. برای نخستین بار بود که جام جهانی بسکتبال با 32 تیم در 8 گروه چهار تیمی برگزار شد.
*پایکوبان سهمیۀ المپیک در دست
ایران به اتفاق اسپانیا، پورتوریکو و تونس، بازی‌های مقدماتی را برگزار کردند. باخت به هر سه تیم در عین شایستگی مقابل پورتوریکو یا تونس و حتی بازی درخشان ملی‌پوشان مقابل اسپانیا، شانس ایران را برای رفتن به جدول برنده‌ها از بین برد. از طرفی چین هم در دور گروهی ناکام ماند.
ایران و چین برای تعیین بهترین تیم آسیا از جام جهانی و کسب سهمیۀ المپیک، رقابت نزدیکی داشتند. ژاپن میزبان المپیک 2020، در بازی‌های سخت تجربه‌اندوزی کرد و اردن، دیگر نمایندۀ آسیا در گروهی دشوار، شانسی برای خودش قائل نبود. اما مسیر بازی‌های ایران به نسبت چین، دورنمای روشن‌تری داشت.ایران در جدول بازنده‌ها ابتدا آنگولا را شکست داد.
چین تیم کره جنوبی را از پیش روی برداشت اما جایی که بخت و اقبال ایران پررنگ‌تر شد، بازی آخر ملی‌پوشان با فیلیپین در مقابل بازی چین با نیجریه بود. تیم آفریقایی برای کسب سهمیۀ المپیک، با انگیزه به دیدار میزبان رفت و این تیم را شکست داد. در صورت برد چین، پیروزی ایران مقابل فیلیپین تأثیری در راهیابی ما به المپیک نداشت اما چین باخت و ما ضعیف‌ترین تیم مسابقات را بردیم و به عنوان بهترین تیم آسیایی در جام جهانی، به المپیک 2020 راه پیدا کردیم.

*خزان زودرس
بسکتبال ایران تا پیش از سال 98، در سال‌های 1327 و 1387 به ترتیب در المپیک‌های 1948 لندن و 2008 پکن حضور یافت. راهیابی به المپیک، در پیِ فراز و نشیب‌ها و حواشی تیم ملی در 6 ماه نخست سال، کام اهالی ورزش را با بسکتبال شیرین کرد و نوید بهار بسکتبال را با نگرش‌ها و دوستی‌ و اتحاد تازه در بین اهالی این ورزش می‌داد.
نفرات تیم ملی با تجربۀ 8 تا 12 سال بازی در این تیم (صمد نیکخواه بهرامی و حامد حدادی ،بیشتر)، در فصل خوشه‌چینی بسکتبال، بازی‌های بسیار خوبی ارائه کردند و حق‌شان، تاریخ‌سازی با صعود به جمع 16 تیم بالا و راهیابی به جدول برنده‌ها بود. قبل از جام جهانی، تیم ملی علاوه بر تجربیات بین‌المللی که طی یک دهۀ اخیر با شرکت در تورنمنت‌های بین‌المللی کسب کرده بود، بازی‌های تدارکاتی در پرتغال، روسیه و یونان را پشت سر گذاشت و به فرم دلخواه رسید.
المپیکی شدن بسکتبال ایران در سال 1398، حال و هوای لیگ برتر بسکتبال را متفاوت کرد. بعد از سال‌ها تعداد تیم‌های شرکت کننده دو رقمی شد و به 14 تیم افزایش یافت. با این حال در فضای تحریم و نوسانات ارزی، در زمینۀ توسعۀ زیرساختی برای بسکتبال گام‌های مؤثری برداشته نشد و این ورزش همچنان با امکانات 40 سال پیش روزگار می‌گذراند!
گام‌های لیگ،پرتوان، گاه شتابان و در مواقعی با هیجان برداشته شد و تعدادی بازیکن جوان در سطح باشگاهی مطرح شدند. بازی‌ها حساسیت بیشتری یافت و بخش عمدۀ حساسیت‌ها به دلیل سستی در تصمیم‌گیری ، به حواشی ریز و درشت تبدیل شد. در هفته‌های باقی‌مانده تا پلی‌آف، مهمان ناخوانده «ویروس کرونا»، لیگ برتر بسکتبال را در بهار بسکتبال با المپیک، به خزان زودرس برد. بازی‌ها به امید «شکست کرونا» تا 25 فروردین 1399 به تعویق افتاد.
اما تا قبل از کرونا، بازیِ چشم‌نواز برخی جوانان، تدارک خوب تیم‌ها با تعدادی بازیکن خوب خارجی و انگیزۀ رقابت نزد باتجربه‌ها در سال منتهی به المپیک، امیدها را برای داشتن یک لیگ برتر خوب، زنده کرد.
آغاز پنجره‌های کاپ آسیا 2021 در اسفند 98، شروعی دیگر برای تیم ملی بود که با سوریه و قطر به راحتی سپری شد.
*خطر بی‌پشتوانه بودن بسکتبال
در سایر بخش‌ها مثل راه‌اندازی و نتیجه‌گیری ضعیف تیم امید ایران و نیمه کاره ماندن تلاش بازیکنان نوجوان بسکتبال، دوباره زنگ‌ها در سال 98 به صدا درآمد. ایران با تیم امید در کاپ ویلیام جونز ناموفق بود و پشتوانۀ قابل اتکایی در این تیم دیده نشد. تیم نوجوانان نیز در آخرین روزهای اسفند از رقابت‌های جهانی پسران زیر 17 سال بازماند. بعد از شیوع کرونا و لغو میزبانی لبنان، «فیبا» در بخش آسیایی، بازی‌های انتخابی پسران زیر 16 سال را برگزار نکرد و «فیبا جهانی» بلافاصله بر اساس رده‌بندی تیم‌ها، سهمیه‌های آسیا را برای رقابت‌های تیر 1399 صوفیه بلغارستان برگزید که ایران به دلیل رتبه پایین‌تر از استرالیا، چین، کره، ژاپن و نیوزیلند، در بین آنها قرار نداشت.
به این ترتیب نسلی از بازیکنان نوجوان بسکتبال بعد از چند سال تمرین و اردو، بدون تجربۀ بازی کردن در آسیا، کنار رفتند.
*بسکتبال دختران، بدون مسابقه
در بخش دختران، در بسکتبال سه نفره کاپ آسیایی و کاپ جهانی به نسبت دوره‌ قبل افت کردیم. در رده‌بندی «فیبا» به لطف شیوۀ امتیازدهی قبلی با برگزاری بازی‌های سه نفرۀ بین اردویی تا «رنک» 6 جهان صعود کردیم اما در کسب سهمیۀ المپیک از طریق رنک فیبا، مغولستان بالاتر از ما قرار گرفت.
تیم بسکتبال دختران ایران نیز با حضور چهار تیم در غرب آسیا، سوم شد اما مسابقات سطح B بسکتبال دختران آسیا برگزار نشد. بازی‌های انتخابی سه نفره که قرار بود اسفند 98 در هند برگزار شود به دلیل کرونا به تعویق افتاد تا دختران بسکتبال سال کم مسابقه‌ای را تجربه کنند.
در لیگ برتر بسکتبال دختران، بازی فینال به دلیل کرونا نیمه‌کاره ماند.
*حرف آخر
پایان سال 97، آغاز برنامه‌های جام جهانی 2019 بود و پایان سال 98، برنامه‌ریزی برای المپیک 2020. سال‌ها متصل به هم و برنامۀ بازی‌ها پیوسته به هم شده‌اند، به گونه‌ای که باید دست از برنامه‌های آنی و تابع اتفاقات ورزش شُست و به برنامه‌ریزی پایدار اندیشید. درست نگاه کنیم ،در سال 98 فقط یک المپیک در سبد بسکتبال افتاد و حرکت نامتوازن و امکانات نامتناسب سایر بخش‌ها، تبیین کننده سیاست‌های کلان بسکتبال نیست در حالی که با حجم برنامه‌های آسیایی و جهانی، این ورزش به ابزار استراتژیک بسیار قوی‌تر از گذشته نیاز دارد.

بسکتبال ایران در انتظار سالی پر رویداد و پرابهام

*آیدین مقیمی (مجری و گزارشگر بسکتبال)

شاید اگر قرار بود این مطلب یکی دو هفته پیش نوشته شود بدون هیچ دغدغه ای باید می گفتیم بسکتبال ایران سال بسیار شلوغی را خواهد داشت اما الان با شیوع ویروس کرونا در جهان و لغو بسیاری از مسابقات ورزشی، آیا همچنان این ادعا درست است؟ سعی می کنیم نگاهی گذرا به بسکتبال ایران و رویدادهای پیش روی آن در سال 1399 داشته باشیم.

*تیم ملی بزرگسالان و المپیک و چالش لیگ برتر

تیم ملی بسکتبال پنج نفره مردان ایران یکی از دوازده مسافر المپیک 2020 توکیو است. مسابقات در حالی مرداد ماه 1399 در ژاپن برگزار می شود که هنوز تکلیف 4 تیم از تیم های حاضر در این بازی ها معلوم نیست. تیر ماه سال آینده 24 تیم برای کسب 4 سهمیه باقیمانده در کانادا، کرواسی، لیتوانی و صربستان به مصاف هم می روند. برای آماده سازی تیم ملی پیش از رقابت های المپیک برنامه ها و تورنمنت های مختلفی توسط کادر فنی پیش بینی شده است که البته منوط به پایان به موقع لیگ برتر بسکتبال در فصل جاری بود. مرحله حدفی لیگ برتر که بنا بود از 15 اسفند آغاز شود به 25 فروردین 1399 موکول شد و فدراسیون بسکتبال اعلام کرده چنانچه در تاریخ جدید هم امکان برگزاری بازی های لیگ به دلیل شیوع ویروس کرونا نباشد بازی ها در فصل جاری نیمه کاره و بدون معرفی قهرمان به کار خود پایان می دهد. دلیل این موضوع این است که مهران شاهین طبع، سرمربی تیم ملی می خواهد بازیکنانش بعد از رهایی از لیگ با یک ریکاوری ذهنی و جسمی و پس از استراحت کافی وارد اردوهای پرفشار ملی شوند.

*ادامه مسابقات انتخابی کاپ آسیا و معضل عربستان

تیم ملی در سال 1399 درگیر ادامه مسابقات انتخابی کاپ آسیا که از اسفند 98 شروع شده بود هم هست. به دلیل مشکلات سیاسی موجود بین ایران و عربستان سعودی مشخص نیست بازی دو تیم در این چارچوب که قرار است 7 آذر 1399 برگزار شود در کدام کشور خواهد بود. 27 بهمن هم پنجره سوم این مسابقات ادامه می یابد تا اکثر تیم های صعود کننده به مسابقات بسکتبال کاپ آسیا 2021 مشخص شوند.

*مسابقات زیر 16 سال پسران آسیا

... شاید وقتی دیگر

قرار بود ایران میزبان این مسابقات از 7 تا 17 فروردین در تهران باشد که با تصمیم «فیبا» این میزبانی لغو و به لبنان سپرده شد. 16 تیم برتر آسیا – اقیانوسیه آماده بودند که اواخر فروردین ماه 1399 برای کسب 4 سهمیه این منطقه در مسابقات زیر 17 سال قهرمانی جهان مبارزه کنند که کرونا این بازی ها را هم به تعویق انداخت. تیم خوب "علی آرزومندی" باید منتظر تعیین زمان و شاید مکان جدید این مسابقات باشد تا برای جهانی شدن مبارزه سخت خود را با رقبای آسیایی شروع کند.

*بسکتبال سه نفره و بسکتبال با ویلچر

بسکتبال سه نفره بانوان ایران بعد از این که از طریق سیستم رنکینگ «فیبا»نتوانست وارد المپیک شود حالا باید شانس کم خود را در تورنمت های انتخابی «فیبا»امتحان کند اگر مسابقات انتخابی که از اواخر اسفند در هند برگزار می شود به دلیل بیماری کرونا لغو نشود اول فروردین 1399 تکلیف این تیم مشخص می شود تا در صورت عدم صعود، یک تورنمنت دیگر در انتظار آنها باشد. همچنین اردیبهشت ماه مسابقات بسکتبال سه نفره کاپ آسیا و خرداد ماه 1399 بسکتبال سه نفره زیر 17 سال قهرمانی آسیا برگزار می شود. تیم ملی بسکتبال با ویلچر مردان ایران هم که کمیته ملی پارالمپیک بعد از چالش های فراوان با اعزامشان به پارالمپیک 2020 موافقت کرد باید تابستان آینده در توکیو رقابت سختی را تجربه کنند.