تاثیر تعویق المپیک بر ژاپن

وقتی کشور ژاپن موفق شد میزبانی المپیک ۲۰۲۰ را به دست بیاورد جشن خیابانی و میزان شادی مردم ژاپن کم‌نظیر بود. بسیاری از غول‌های صنعتی در این کشور به آینده امیدوار شدند ژاپن تصمیم گرفت از المپیک ۲۰۲۰ برای معرفی تاریخی خود به جهان استفاده کند. نسل تازه اپراتور‌های تلفن همراه و آخرین تکنولوژی‌ها در این عرصه که حتی به ادعای ژاپنی‌ها بیش از نیم قرن جلوتر از کشور‌های دیگر هستند تصمیم گرفت خود را باشکوهی بی‌نظیر به جهان به اثبات برساند.

گفته می‌شود که حداقل ۵۰ کمپانی غول پیکر ژاپنی و دست کم ۱۰۰ برند جهانی به عنوان حامیان مالی اصلی المپیک ۲۰۲۰ تا سه ماه پیش ثبت نام رسمی به عمل آورده بودند. اما پس از نازل شدن بلای تاریخی کرونا بر سر ژاپن و البته بر سر جهان، المپیک برای حداقل یک سال به تعویق افتاد. سوال مهم این است که ژاپن در این میان متحمل چه میزان شکست و ضرری شده است؟

یکی از تاثیرات مهم تعویق المپیک روی وضعیت اقتصادی و صنعت توریست ژاپن خواهد بود. در پایان سال ۲۰۱۹ ژاپن اعلام کرد ۶/۱۲ میلیارد دلار برای بازی‌ها هزینه کرده است. از طرفی اسپانسر‌های بزرگ بازی‌های توکیو از جمله تویوتا، بریجستون و پاناسونیک هم تحت تاثیر این شرایط قرار می‌گیرند. توشیرو موتو مدیر اجرایی کمیته برگزاری بازی‌های ۲۰۲۰ در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه تعویق المپیک چقدر برای ژاپن هزینه ایجاد می‌کند، اظهار داشت: سیاست اساسی تعویق روز سه شنبه گرفته شد. اینکه ما دقیقاً چطور می‌خواهیم به موفقیت برسیم موضوعی است که بین ما، IOC و توکیو مورد بحث قرار خواهد گرفت. مطمئنم این اتفاق بسیار سخت خواهد بود. علاوه بر این، صنعت توریست ژاپن هم به شدت آسیب می‌بیند. شیوع ویروس کرونا باعث شد تعداد توریست‌های این کشور به ویژه از چین و کره جنوبی کاهش یابد.
به این ترتیب ژاپن که بیش از ۲ میلیارد دلار در عرصه امنیتی، نمایشگاه‌های بین المللی، فروش محصولات ورزشی و فرهنگی، تجهیز استادیوم‌ها و بازاریابی در عرصه جذب مشارکت‌های مردمی اسپانسر‌ها هزینه کرده بود ناگهان با موجی از شاکیان و تاجران خشمگین مواجه شد. چاره‌ای هم نداشت و باید به یک اختلاف یک سال تن می‌داد به این ترتیب تخمین زده می‌شود که کشور ژاپن بیش از ۳ میلیارد دلار در دو یا سه ماه آینده ضرر مالی داشته باشد و جبران آن برای کشوری که خود به خود در این روز‌ها نیز درگیر بحران کرونا است بسیار سخت خواهد بود.

در این میان البته بعد از ژاپن می‌توان سایر کشور‌های جهان را نیز در جدول ورشکسته‌ها وارد کرد به عنوان مثال کشور آمریکا به بهانه برگزاری المپیک ۲۰۲۰ به میزبانی ژاپن معادل حدوداً ۸۰۰ میلیون دلار سود قطعی برای خود در نظر گرفته بود چرا که بیش از ۸۵ کارخانه و برند بزرگ آمریکایی در المپیک ۲۰۲۰ ژاپن اردو زده بودند و قصد معرفی خود و فروش محصولات خود را داشتند که اکنون مجبورند به رکود اقتصادی در داخل آمریکا تن بدهند. کشور‌های اروپایی نیز تا حدود زیادی به رونق اقتصادی خود به بهانه میزبانی ژاپن از المپیک ۲۰۲۰ فکر کرده بودند و حالا دیگر خبری از نمایشگاه گل و گیاه هلند در قلب توکیو است و نه خبری از نمایشگاه بزرگ اتومبیل آلمان در توکیو. جدایی بریتانیا از اروپا باعث شده بود تا این کشور به المپیک ۲۰۲۰ ژاپن حسابی توجه کند. بریتانیا می‌خواست در جریان برگزاری المپیک ۲۰۲۰ ژاپن طبق قراردادی که از قبل تنظیم شده بود به تبلیغ قدرت اقتصادی خود بپردازد و یک نمایشگاه بزرگ و مشترک بین بریتانیا و ژاپن در حال شکل‌گیری بود، اما اکنون تنها تابلو‌های شکسته‌ای از این نمایشگاه برجا مانده است.

بنا بر پیش بینی ها؛ کاهش میزان درامدهای این کشور از ماه آوریل تا ژوئن ممکن است ژاپن را به یک سونامی اقتصادی و رکود عمیق سوق دهد که بخش بزرگی از آن متثر از تعویق بازی های المپیک و پارالمپیک ۲۰۲۰ می باشد. مسئولین ارشد کمیته برگزاری توکیو ۲۰۲۰ از سنگین و عظیم بودن خسارات مالی تعویق المپیک و پارالمپیک گفته اند در حالی که مسئولین IOC امیدوارند تا با همکاری نزدیک میزبان ضررهای مالی وارده را تخفیف دهند.

چند روز قبل روزنامه فرانکفورت آلگماینه در گزارشی اعلام کرد که میزان خسارت ناشی از تعویق المپیک ۲۰۲۰ مبلغی در حدود ۲۶ میلیارد دلار ۴۱۶ تریلیون تومان) تخمین زده شده است. خسارتی سنگین که باعث تاخیر در انتشار خبر بود و توماس باخ و شینزو آبه، رییس کمیته بین المللی و نخست وزیر ژاپن هر یک منتظر دیگری مانده بودند تا او خبر اصلی را اعلام کند. المپیک در دوران گذشته از جنگ و مسائل سیاسی لطمه خورده است. دو المپیک ۱۹۸۰ و ۱۹۸۴ به دلیل تحریم های دو بلوک شرق و غرب، آن مشارکت عمومی جهانی را از دست داد و در دو دوره مختلف جنگ های جهانی هم برگزاری المپیک به تعویق افتاده بود اما در دوره المپیک مدرن و از زمان تصدی خوآن آنتانیو سامارانش به عنوان رییس جدید کمیته بین المللی المپیک، این رقابت معظم ورزشی با افزایش حق پخش تلویزیونی و سازماندهی بهتر در کشورهای میزبان شرایط متفاوتی پیدا کرد و تبدیل به یکی از مهم ترین رویدادهای اقتصادی جهان نیز شد.

اما حالا بشریت با بحران تازه ای مواجه شده است؛ بحرانی بی سابقه که ناشی از شیوع یک ویروس در سراسر جهان است. اگرچه کشور ژاپن برنامه های موفقی را برای کنترل ویروس کرونا پیاده کرده اما گوناگونی کشورهای شرکت کننده و همچنین مسئله تمرینات در قرنطینه، این تصمیم را قطعی می‌نمایاند. بنابراین بعد از یکی دو هفته تعلل سرانجام ژاپنی ها و کمیته بین المللی المپیک تسلیم شدند و خبر قطعی تعویق المپیک را منتشر کردند. این در حالی است که هنوز مشخص نیست که باتوجه به وضعی این ویروس و شیوع آن و البته احتمال شیوع مجدد آن از پاییز آینده بازهم امکان انجام المپیک بعد از این تعویق چند ماهه وجود دارد یا نه. در حال حاضر کمیته بین المللی المپیک با خطر از دست دادن قراردادهایی به ارزش ۷۰۰ میلیون دلار برای پوشش تلویزیونی مسابقات مواجه است که البته این مبلغ احتمالا از صندوق کمیته بین المللی المپیک تامین می‌شود اما برگزار کننده مسابقات شهر توکیو و کشور ژاپن خسارت بسیار بیشتری را تحمل خواهند کرد.

این درحالی است که آسوشیتدپرس در ۱۹ اسفندماه سال ۹۸ گزارش داد، با اعلام دولت ژاپن رشد اقتصادی این کشور در سه ماهه پایانی سال قبل ۱/۷ درصد کوچک‌تر شده است که بدترین عملکرد فصلی اقتصاد این کشور در طول هفت سال اخیر محسوب می‌شود. سرزمین آفتاب که سومین اقتصاد جهان محسوب می‌شود، بیشترین اُفتاقتصادی طی ۶ سال گذشته را در سه ماهه منتهی به دسامبر ۲۰۱۹ تجربه کرد که این مساله در کنار شیوع ویروس کرونا در چین این کشور را در آستانه رکود قرار داده است.

طعم دومین تعویق المپیک

ژاپن پیش‌تر طعم لغو بازی‌ها را در سال ۱۹۴۰ به دلیل جنگ دوم این کشور با چینچشیده بوددر سال ۱۹۶۴ تلاش کردتااعتبار بین‌المللی خود را در جهان احیا کند وپیامدهای سیاسی جنگ جهانی دوم را از بین ببرد، میزبان نخستین المپیک رسمی آسیا رادر سال ۱۹۶۴ تجربه کرد. اما ژاپن بعد از لغو، تعویق هم را البته برای ۲ ماهمَزه کرد. دلیل تعویق المپیک ۱۹۶۴ ژاپن موقعیت جغرافیایی خاص این کشورناشی از گرما و رطوبت بالای آن بود. اما آنها دست به ابتکار زدند. ژاپنی‌ها نخستین کسانی بودند که دراولینمیزبانی خود روی سرمایه‌گذاری عمومی هم در کنار احیای جایگاه سیاسی این رویداد دست گذاشتند و سال المپیک را یکی از مهم‌ترین محل‌های کسب درآمد معرفی کردند. آنها سریع برنامه ساخت‌ و ساز، خدمات، حمل‌ و نقل و تولید را در دستور کار قرار دادندتا جایی کهنرخ رشد سالانه تولید ناخالص داخلی ژاپن پس از برگزاری المپیک ۱۹۶۴ روند افزایشیچشمگیری گرفت و از ۱/۱۰درصد به ۱/۲۶ درصد رسید. به عبارتی این رویداد سهم بزرگی در تبدیل شدن ژاپن به دومین اقتصادبزرگ جهان ایفا کرده بود که از این رویداد به «انفجار توکیو» یاد می‌کنند.

المپیک‌های پردردسر

بازی های المپیک ۱۹۱۶ قرار بود به میزبانی برلین برگزار شود. کمیته بین المللی المپیک در چهارمین نشست خود که ۴ جولای ۱۹۱۲ برگزار شد میزبانی این بازی‌ها را به برلین داد اما جنگ جهانی باعث شد تا المپیک لغو شود. برلین ۲۰ سال بعد در سال ۱۹۳۶ میزبانی را برعهده گرفت. در سال ۱۹۴۰ قرار بود بازی های المپیک به میزبانی توکیو روزهای ۲۱ سپتامبر تا ۶ اکتبر برگزار شود. با وجود پیش بینی هایی که ژاپنی‌ها برای برگزاری این بازی‌ها داشتند، جنگ جهانی باعث شد تا در سال ۱۹۳۸ ژاپن انصراف خود را اعلام کند. فنلاندی ها که برای گرفتن میزبانی المپیک ۱۹۴۰ با ژاپن رقابت داشتند، با انصراف حریفشان تصمیم گرفتند مسابقات را برگزار کنند. این بازی‌ها به هلسینکی فنلاند منتقل شد و مقامات بین المللی تاریخ جدیدی را برای مسابقات اعلام کردند. یک سال بعد شوروی به خاک فنلاند حمله کرد و خاک این کشور را به اشغال خود درآورد. به این ترتیب فنلاند هم از عهده میزبانی بر نیامد و جنگ جهانی دوم باعث شد این المپیک برگزار نشود. لندن میزبانی المپیک ۱۹۴۴ را برعهده داشت. این شهر در سال ۱۹۳۹ با غلبه بر رم، لوزان، آتن، بوداپست، هلسینکی و مونترال در سی و هشتمین نشست کمیته بین‌المللی المپیک میزبانی را برعهده گرفت. جنگ جهانی دوم باعث شد تا این بازی ها هم لغو و سال ۱۹۴۸ در لندن برگزار شود.

عرفان خماند*