جعفر نامدار اولین ایرانی در جام جهانی فوتبال

سال 1974 بازی دو تیم استرالیا و شیلی، اتفاقی تاریخی برای فوتبال ایران در حال رقم خوردن است. پیشاپیش این دو تیم مردی با لباس سیاه به عنوان قاضی میدان در حال حرکت است. او جعفر نامدار نام دارد.

آن روزها مثل امروز رسانه ها برای چنین لحظه هایی لحظه شماری نمی کردند. شاید محدود افرادی چشم به این میدان و این اتفاق تاریخی نظر داشتند. شاید هنوز هم خیلی ها نسبت به این موضوع واکنش لازم را ندارند.

جام جهانی 1974 در آلمان سرفصلی تازه در فوتبال جهان است. بعد از سال 1970 و فوتبال مبتنی بر مهارت های فردی که از دل آن تکنیک ناب مردان برزیلی و مروارید سیاه(پله) بیرون آمد اروپایی ها با هلند و آلمان که به فینال رسیدند نقطه پایانی بر آن ماجرا گذاشتند. بنابر این حضور در این جام برای هر کشوری مهم بود. تیم ملی فوتبال ایران در بازی های مقداماتی پس از رقابت به یادماندنی مقابل استرالیا از صعود باز مانده بود اما جعفر نامدار نام ایران را در این مسابقات ثبت کرد تا غول خفته آسیا خیلی هم از این بابت غصه نخورد.

شاخصه بزرگ یک داور بزرگ

اگر سالهاست در بین شاخصه های مهم یک داور خوب فوتبالیست بودن او ذکر می شود جعفر نامدار را باید مثالی بزرگ برای آن دانست. بازیکنی که در دهه سی توسط استاد علی دانایی فرد کشف شد و خیلی زود توسط دکتر اکرامی به تیم شاهین دعوت شد تا حتی کسب عنوان قهرمانی در آن ایام در تهران را تجربه کند.

جعفر نامدار در شاهین توصیه به ادامه تحصیلات عالیه هم شد. حضور در دانشکده ادبیات و کسب مدرک دانشگاهی توسط جعفر نامدار نشان داد که او در زمینه تحصیلاتی هم یک فوتبالیست نمونه است.

دفاع راست پرتوان آن روزها خیلی زود توانست مدارج ترقی را در داوری فوتبال طی کند و به عنوان اولین داور ایرانی و یا شاید بهتر است بگوییم یک ایرانی به شکل رسمی سر از جام جهانی به عنوان مهم ترین رویداد ورزش جهان سر در آورد.

جعفر نامدار تنها سه بار سابقه پوشیدن پیراهن ملی را دارد و همین سه بازی شاید او را از همه داوران فوتبال ایران متمایز می کند که در چنین حدی سابقه بازی ملی دارد. پس از دوران بازی به عنوان یک بازیکن جعفر نامدار در سال 1346 کار داوری را آغاز کرد و غیر از دو بار حضور در جام جهانی در سال های 1974 و 1978 تقریبا در همه میدان های مهم بین المللی حضور یافت.

بازی دو تیم استرالیا و شیلی در سال 74 و لهستان با مکزیک در سال 78 را به عنوان قاضی میدان و در بازی ها تیم های برزیل با لهستان، آرژانتین با لهستان، سوئد با برزیل نیز به عنوان کمک داور قضاوت کرد. در المپیک 1972 و 1976 نیز یاداور قضاوت های مرد بزرگ تاریخ داوری کشورمان است.

سرشناس ترین داور آسیا

جعفر نامدار در دهه 70 میلادی سرشناس ترین مرد عرصه داوری ایران و آسیا بود و تاثیری بزرگ بر این بخش فوتبال داشت. چهره خونسرد و لبخند همیشگی که بر لب داشت از او چهره ای متمایز نسبت به داوران آن روزگار اراِئه می کرد. تسلط و احاطه اش بر امر داوری و بازی خوانی شرایط را به گونه ای رقم می زد که کمتر بازیکنی جرات اعتراض به او را داشت. این خصیصه بزرگ اما در سالهای پایان قضاوت و شاید در آخرین دیداری که قضاوت آن را بر عهده داشت تا حدودی رنگ باخت تا یک بازیکن این جسارت را داشته باشد تا به بدترین شکل ممکن به او اعتراض کند.

جعفر نامدار با وجود قدرتی که حتی در آن روزگار داشت این را پایان راه داوری تلقی کرد و با گذشت از آن اتفاق تلخ دنیای داوری را کنار گذشت و تا مدت ها از کنار زمین خدماتش را به داوری ادامه دهد.

جعفر نامدار که در روز 11 تیر ماه سال 1313 در تهران به دنیا آمده در روز 11 دیماه سال 1392 در سن 79 سالگی در امریکا چشم از جهان فرو بست تا جامعه داوری فوتبال کشورمان یکی از بزرگترین چهره های تاریخ خود را از دست بدهد.

جنجال بزرگ

جعفرنامدار در مسابقات مقدماتی جام ملت های آسیا در سال 1338 دچار محرومیت فوتبالی شد که ریشه در سوء استفاده یکی از مقامات آن روزگار در خصوص حمل طلا به هندوستان داشت. محرومیت 6 ساله او از فوتبال با پیگیری هایش یکی از ماجراهای جنجالی بزرگ آن روزهای فوتبال ایران بود.

تحول بزرگ در داوری ایران

سال 1948 با حضور کن استون مدرس مطرح داوری جهان در ایران نقطه عطفی در کار جعفر نامدار در این عرصه بود. برگزاری دوره ارزشمند داوری و آشنایی هر چه بیشتر داوران ایران با فوتبال مدرن و توانایی های فردی نامدار شروع یک دوره طلایی به حساب آمد. جعفر نامدار یکی از شاگردان خوب آن کلاس بود. پس از طی این کلاس و قضاوت های سطح بالا در فوتبال داخلی رفته رفته جعفر نامدار در سطح بین المللی هم مطرح شد و تا بالاترین مدارج داوری جهان پیشرفت.

اولین افتخار

اولین افتخار جعفر نامدار حضور در المپیک 1972 در مونترال کانادا بود. در این بازی ها او دیدار دو تیم شوروی سابق و برمه (میانمار) را قضاوت کرد تا در این باره هم تاریخ ساز باشد. در سال 1351 با قضاوت عالی دو تیم آلمان شرقی و مکزیک نگاه کارشناسان داوری جهان را به خود معطوف کرد تا در آن زمان مطرح ترین داور آسیایی و یکی از بهترین های جهان لقب بگیرد.

شاید مهم ترین قضاوت او در مقام کمک داور بازی بزرگ بین دو تیم آلمان غربی و آلمان شرقی در حضور 80 هزار تماشاگر باشد که در آن دیدار هم نامدارعملکردی خوب داشت. در سال 1353 و با شروع تغییرات در ساختار فوتبال ایران جعفر نامدار به عنوان رییس کمیته داوران فوتبال ایران منصوب می شود و با تلاش فراوان گذر از قضاوت های سنتی و یکسان سازی نوع قضاوت را پایه گذاری می کند.جعفر نامدار در سال 1973 با حضور در دوره عالی تربیت مدرس داوری در کشور انگستان موفق به اخذ این مدرک معتبر هم شده تا گامی بزرگ در راه آموزش داوران با استعداد آن روزار بردارد. اتفاق مهمی که حاصل آن تربیت چندین داور برجسته در فوتبال ایران شد.

*بهمن اسدی