زاگالو، مردی برای تمام فصول

خبر کوتاه بود. "ماریو زاگالو مردی که به عنوان بازیکن و مربی با تیم ملی برزیل چهار قهرمانی جام جهانی را تجربه کرده بود، در 92 سالگی درگذشت."
برزیل که تاکنون پنج بار قهرمان جام جهانی فوتبال شده، جمعه گذشته یکی از اسطوره های خود را اردست داد. زاگالو که به عنوان بازیکن چندان شهرتی در جهان پیدا نکرد، اما به عنوان مربی می توان او را یکی از خلاق ترین، بزرگترین و تاثیرگذار ترین مربیان جهان دانست که نامش با سلساءو عجین شده است.
او همراه برزیل دو بار به عنوان بازیکن (1958 و 1962)، یک بار به عنوان سرمربی (1970) و یک بار به عنوان مربی (1994)، قهرمان جام جهانی شده بود.
1994 آخرین باری بود که زاگالو در کادر فنی حضور داشت و برزیل قهرمان جهان شد، در آن مسابقه نوستالژیک برابر ایتالیا در ضربات پنالتی. در آن سال زاگالو دستیار کارلوس آلبرتو پریرا بود.
پس از آن ، او به عنوان سرمربی ، برزیل را به فینال جام 1998 رساند، اما به فرانسه باخت و نتوانست دومین قهرمانی را به عنوان سرمربی جشن بگیرد.
زاگالو در زمان بازیگری ، یک گوش یا وینگر چپ بود که از سال 1951 تا 1965 برای فلامنگو و بوتافوگو درخشید. او بازیکنی کلیدی بود. در تیم‌ برزیل که اولین و دومین جام جهانی خود را به دست آوردند در سوئد سال 1958 و شیلی سال 1962. او در هر دو فینال بازی کرد و چهارمین گل تیمش را در پیروزی 2-5 مقابل میزبان در 1958به ثمر رساند.
زاگالو به شدت خرافاتی بود. او شماره 13 را انتخاب کرد چون اعتقاد داشت این شماره برایش خوش‌یمن بوده و در سیزدهمین روز از ماه جشن عروسی‌اش را برگزار کرد. او در مصاحبه‌ای با شوخ‌طبعی اعلام کرده بود قصد دارد در یک بازی راس ساعت 13:00، از روز 13 ژوئیه 2013 از جهان فوتبال خداحافظی کند!
زاگالو در سال 1955 با "آلسینا دوکاسترو" ازدواج و با او تا سال 2012 ، زمانی که آلسینا فوت شد، زندگی کرد. حاصل این ازدواج، چهار فرزند بود.
نخستین رویای او فعالیت به‌عنوان خلبان بود اما خیلی زود مجبور شد به‌ دلیل ضعف بینایی از رویای دوران کودکی اش دست بکشد و در نهایت قدم زدن در مسیر اسطوره شدن برای فوتبال برزیل را تجربه کرد.
در دو جام جهانی 1958 و 62 او از نخستین بازیکنانی بود که نقش گوش کاذب را ایفا و بین هافبک ها و مهاجمان بازی کرد.
زاگالو در سال 1965  فوتبال را به عنوان بازیکن کنار گذاشت و به جرگه مربیان پیوست و این حرفه را یک سال بعد از آن با تیم بوتافوگو ریودوژانیرو آغاز نمود.
چهار سال بعد و درست پیش از جام جهانی 1970 ، این اسطوره برزیلی به عنوان سرمربی تیم ملی کشورش برگزیده شد و با تیم رویایی آن سال برزیل و ستارگانی چون په له، جرزینیو، جرسون، ریوه لینو و توستاءو با قدرت تیمش را به مقام قهرمانی جهان رساند. آن دیدار فینال تاریخی برابر ایتالیا و پیروزی 4 بر 1 را کمتر کسی فراموش کرده است. برزیل با آن قهرمانی نخستین تیمی شد که سه بار فاتح جام جهانی شده و فاتح ابدی جام ژول ریمه شد.
زاگالو در سال 1974 هم البته بدون په له سرمربی تیم برزیل بود که به رده ای بهتر از چهارم دست نیافت.
آخرین باری که زاگالو در نقش مربی ظاهر شد، بعنوان دستیار پریرا در جام جهانی 2006 بود که همگان امید داشتند برزیل ششمین عنوان قهرمانی اش را کسب کند اما آن تیم با ستارگانی مانند رونالدینیو، کاکا، رونالدو و آدریانو با یک گل به فرانسه در یک چهارم پایانی باخت و حذف شد.
زاگالو را بسیاری از کارشناسان فوتبال، مبدع سیستم 2-4-4 می دانند که در آن سالها سبکی نوین در فوتبال جهان بود.
زاگالو به عنوان سرمربی تیم ملی کویت به تهران هم سفر کرد. رویارویی مهم ایران و کویت نخستین بار در فینال جام ملت‌های آسیا در سال 1976 در تهران رقم خورد. در آن بازی زاگالو به تیم ایران به مربیگری حشمت مهاجرانی یک بر صفر باخت. این دو تیم در مقدماتی جام جهانی آرژانتین هم شاگردانشان را برابر هم روانه میدان کردند که این بازی هم با پیروزی تیم ملی ایران همراه شد.
من یک بار در سال 1998 با این مربی افسانه ای فوتبال از نزدیک روبرو شدم. در فوریه آن سال که به عنوان مدیر رسانه ای تیم ملی ایران برای شرکت در کارگاههای پیش از جام جهانی بهمراه جناب صفایی فراهانی رییس وقت فدراسیون فوتبال به پاریس سفر کرده بودیم، در یکی از جلسات که مربیان تیمها نیز حضور داشتند، زااگالو را به همراه پریرا دیدم و دقایقی کوتاه با او گپ زدم و سپس عکسی به یادگار گرفتم.
افسوس که در آن جلسه فرصت نشد بتوانم به عنوان یک خبرنگار مصاحبه ای با او داشته باشم که این، یکی از حسرت های دوران خبرنگاریم است.
در آن ملاقات کوتاه او را مردی بسیار آرام، متشخص و مهربان دیدم که تقاضای یک جوان از تیم ملی ایران را برای گرفتن عکس با احترام پذیرفت.
البته این نکته نیز در پرانتز قابل ذکر است که در آن سال، اکثر حاضران در جام جهانی بویژه رسانه ها، تمرکز بسیاری روی تیم ایران داشتند بدلیل صعود به این رویداد پس از 20 سال و آن پیروزی نوستالژیک برابر استرالیا و صعود به عنوان آخرین تیم به جام جهانی. نمونه آن، درخواست های بسیاری بود که بلافاصله پس از صعود تیم ایران ازسوی بسیاری از رسانه های معتبر جهان برای مصاحبه با بازیکنان و مسوولان فوتبال ایران به دست ما میرسید و در خود فرانسه و در جریان جام جهانی این درخواستها آنقدر زیاد شده بود که کار را برای ما و پاسخ به این درخواستها، بسیار دشوار کرده بود.
درهرحال از موضوع زاگالو دور نشویم.
دو مربی افسانه‌ای مجارستانی نقش مهمی در سال‌های شکل‌گیری فوتبال در برزیل داشتند. دوری کورشنر پیش از رفتن به برزیل با نورنبرگ آلمان و گراس هاپرز در سوئیس عناوین داخلی را کسب کرده بود. در آنجا، در اواخر دهه 1930، او سیستم W-M را معرفی کرد که هربرت چپمن برای اولین بار در دهه 1920 توسعه داده بود. اصل زیربنای هر دو رویکرد، یک واحد ساختار یافته بود که در آن بهترین بازیکنان می‌توانستند شکوفا شوند و موفق شوند. از این نظر زاگالو وارث طبیعی آن‌ها بود. اعتقاد او (زاگالو) این بود که استعداد فردی همیشه برتر خواهد بود، تا زمانی که با نظم و کار گروهی پشتیبانی شود. او که یک شخصیت آرامی داشت، تیمی پر از ستاره را متقاعد کرد که مسئولیت‌های خاصی را در زمین به عهده بگیرند. او در اولین دیدار خود با اعضای تیم به رهبری پله گفت: "من از همه شما نظم و اراده و از خودگذشتگی می‌خواهم. زمانی که بازیکن بودم، به خاطر سبکم مورد انتقاد قرار می‌گرفتم، اما به مبارزه ادامه دادم. این چیزی است که من امروز از همه اعضای تیم ملی برزیل می‌خواهم. در فوتبال امروز، همه بدون توجه به نقش شما باید بجنگند".
کوتاه سخن آنکه، زاگالو مردی برای تمام فصول بود و قطعا نام او در فوتبال جهان و بویژه در میان مربیان جاودانه خواهد ماند.
روحش شاد.