...از «بازربیتر» تا ناکارآمدی فدراسیون!

*نادر باقری(رئیس سابق کمیته مسابقات و مدرس داوری فیبا)

قبل از هر مطلبی باید تبریک گفت به بازیکنان و کادر هر دو تیم شهرداری گرگان و مهرام تهران که یکی از زیباترین و مهیج‌ترین بازی‌ها را که شاید در دهه اخیر بی‌نظیر بود به اجرا گذاشتند، مسابقه ای که در اقصی نقاط دنیا دیده شده و حتی مورد تحسین سیاستمداران نیز قرار گرفته است.

اما شبهات نیز مطرح شده که سعی می‌کنم پاسخگوی آن ها باشم.

سؤالی مطرح شده که آیا بازیکن تیم مهرام که پرتاب کننده دو پنالتی در 3 دهم ثانیه به آخر بازی بود (متین جلالیان) می‌توانست پرتاب دوم خودش را با توجه به درخواست هم تیمی‌هایش از بیرون زمین، عمدا گل نکند و اگر این کار را می‌کرد مستوجب جریمه فنی بود یا خیر؟

وظیفه داوران قضاوت اعمال بازیکنان است و ذهنیت آنان مورد قضاوت قرار نمی‌گیرد. اگر ایشان پرتاب را به صورتی اجرا می‌کرد که با حلقه برخورد داشت و گل نمی‌شد پس از برخورد توپ به دست ریباندکنندگان وقت زنده نمی‌شد و بازی ادامه می‌یافت. در حالتی دیگر اگر پرتاب را به شکلی اجرا می‌کرد که به حلقه برخورد نمی‌کرد و یا فقط با تخته برخورد داشت و یا ایربال می‌شد داور سوت تخلف بازیکن را به صدا در می‌آورد و بازی توسط تیم مقابل از خط طولی زمین در امتداد خط پرتاب پنالتی با همان وقت باقیمانده ادامه می‌یافت و در این حالت خطای فنی برای بازیکن در نظرگرفته نمی‌شد.

مورد دوم درباره شوت بازربیتر پری پتی، در سه دهم ثانیه به پایان بازی که گفته شده آیا وقت به اتمام رسیده بوده یا خیر؟ در وهله اول می‌بایست عمل وقت نگهدار بررسی شود. وقت نگهدار موظف است با توجه به توقف وقت در هنگام پرتاب پنالتی‌ها، زمانی‌که توپ پس از پرتاب به داخل با دست اولین بازیکن در زمین تماس پیدا کرد نسبت به استارت وقت اقدام نماید. این استارت ماحصل فرآیندی است که چشم وقت نگهدار به توپ و تماس آن با دست یکی از بازیکنان و سپس ارسال پیام به مغز و در ادامه دستور مغز به دست برای فشار دکمه استارت وقت خواهد بود که طبیعتا این پروسه زمان بر خواهد بود و کمی تاخیر به وجود خواهد آمد و زمان استارت دیرتر می‌شود. زمانی‌که داوران برای بررسی این مسئله به IRS مراجعه کردند چون از صفحه تلویزیون این بازبینی به نمایش درآمد تنها چیزی که داوران توانستند مشاهده نمایند چراغ LED دور تخته بود که در تصویر دیده می‌شد و با توجه به آنکه شوت در زمان قانونی به اجرا درآمده بود و اگر خود من هم داور این بازی بودم گل را قبول می‌کردم و اما واقعیت این است که سه دهم ثانیه چیزی در حدود یک پلک زدن است و اینکه بازیکن توپ را از زیر حلقه دریافت کند و با چرخش دست به سمت حلقه مقابل حرکت و توپ را رها کند در سه دهم ثانیه امکانپذیر نیست و یک شوت نمی‌تواند fast shot یا شوت سریع به حساب آید. این مشکل برمی‌گردد به تجهیزات IRS که متاسفانه کامل نبوده و پروتکل چگونگی استقرار دوربین‌ها در زمین به اجرا در نیامده بود.

بعد از شروع مسابقات مرحله حذفی متاسفانه هجمه‌ای علیه داوران آغاز گردید که البته نمی‌توان منکر واقعیت‌ها شد و اشتباهاتی از سوی داوران سر زد که در مواردی هم تیم‌ها متضرر شدند که جز عذرخواهی از آنان کار دیگری نمی‌توان کرد. اما در واقعیت این نقایص داوری ماحصل اشتباهاتی است که فدراسیون و کمیته داوران عامل آن بوده‌اند. اگر پرسیده شود که داده‌های فدراسیون به داوران چه بوده که الان از آنان متوقع باشیم به چه جوابی خواهیم رسید؟ برگزاری چند وبینار با متدهای منسوخ شده که در آن یک یا دو نفر به بیان مطالبی برای مدت 1 ساعت مداوم می‌پردازند که تمامی این مطالب به آسانی در سایت فیبا در دسترس می‌باشد. در شیوه نوین آموزش ،خود داوران باید برگزار کننده این وبینارها و گردهمایی‌ها باشند که با ارائه مطالب و کلیپ‌های آموزشی و هم فکری به نتایج کاربردی برسند. این عمل سال گذشته از سوی فیبا آسیا با برگزاری بالغ بر 50 وبینار در مورد قوانین به روز شده فیبا و IOT (تکنیک‌های شخصی داوری) و مکانیک داوری و ... توسط آقای آوانسیان به اجرا درآمد که متاسفانه به دلیل محرومیت داوران و ناظران ایران از سوی فیبا برای مدت 1/5 سال به دلیل ندانم‌کاری‌های فدراسیون بدون حضور حتی 1 نفر از ایران برگزار شد و این محرومیت عامل افت داوران ایران گردید.

راه ساده دیگر این بود که با توجه به متمرکز بودن بازی‌ها در تهران، کمیته داوران حداقل صبح روز مسابقات با تشکیل کلینیک‌های داوری عملکرد داوران در بازی‌های گذشته را مورد بررسی قرار ‌دهد و هماهنگی‌های لازم را برای مسابقات بعدی به دست ‌آورد که در این مورد نیز اقدامی صورت نگرفت.

از منظر دیگر، داوران می‌بایست حداقل 24 ساعت قبل از مسابقه از نظر روحی و روانی خود را آماده قضاوت نمایند و تیم داوری به هماهنگی‌های لازم برسند اما اعلام داوران هر بازی نیز تا ساعتی قبل از مسابقه مشخص نبود.

از دیدگاه اقتصادی نیز با توجه به وضعیت تورم موجود در جامعه که این مورد از سال‌های قبل از فدراسیون کنونی نیز گریبانگیر داوران بوده حق‌الزحمه حتی به اندازه‌ای نبوده که داور بتواند به راحتی خود را به محل انجام مسابقه برساند و در خیلی از موارد با مسافرت‌های بالغ بر 10 ساعت در اتوبوس و قطار و ... و تحمل خطرات و مصائب زیاد خود را به شهر برگزاری بازی می‌رساند که طبیعی است عملکرد داور با این شرایط (حتی مشکل خوابگاه و تغذیه و... هم وجود داشته) مطلوب نخواهد بود حال با جمع‌بندی مواردی که ذکر شد چگونه می‌توانیم متوقع داوری سطح بالا از این عزیزان زحمتکش باشیم؟ اگر می‌خواهیم پیشرفتی حاصل شود باید روش مراوده با فیبا را یاد بگیریم و با میدان دادن به جوانان که بسیاری از آنان فراموش شده نیز هستند فکری به حال آینده داوری کنیم.