کشوری که تحقیر شد اما تسلیم نه

وقتی داور سوت پایان بازی را مقابل سوئد به صدا در آورد، ایتالیا یک کشور زانو زده بود که حالا مردم آن با بدترین ترس دوران زندگی خود مواجه شده بودند. پس از گذشت 60 سال از آخرین ناکامی در رسیدن به جام جهانی، آتزوری بازی پلی‌آف خود را برای رسیدن به روسیه 2018 از دست داد و از حضور در جام جهانی مغفول ماند. تنها 4 سال پس از آن شب تلخ، حالا آنها عنوان قهرمانی اروپا را یدک می‌کشند. این قطعا جالت‌ترین و دراماتیک‌ترین نقطه فوتبال است که آن را همیشه و همیشه، جذاب و دلچسب می‌کند.

در دوران جیان پیرو ونتورا، ایتالیا کسی را روی نیمکت داشت که کمتر ایتالیایی تصور می‌کرد که او واقعاً بتواند این کشور را از بهترین روزهای خودش دور کند و از دنیای فوتبال عقب نگه دارد. او برای خیلی‌ها چهره‌ای عمل گرا بود و با آن تصمیم عجیب و غریبش در بازی مقابل سوئد یقینا همیشه در ذهن‌ها باقی خواهد ماند. در آن بازی در حالیکه ایتالیا به گل زدن و یک بازی هجومی نیاز داشت، او به دانیله ده‌روسی که عملا یک هافبک دفاعی است، دستور داد تا خودش را گرم کند این در حالی بود که همه منتظر آمدن لورنزو اینسینیه به عنوان یک عنصر تهاجمی به میدان بودند. وقتی ایتالیا دستش از رسیدن به جام‌جهانی کوتاه ماند، ونتورا به ناچار اخراج شد و روبرتو مانچینی به سرعت اعلام کرد که مایل است به کمک تیم ملی کشورش بیاید. مهاجم سابق ایتالیا که فصل 2017-2018 را با زنیت سن پترزبورگ پشت سرگذاشته بود، هدایت این تیم را به عهده گرفت تا استعدادها و سرمایه‌های فوتبال ایتالیا بیش از این هدر نروند و تغییرات بزرگی را برای آینده فوتبال ایتالیا ایجاد کند.

پس از شروع نه چندان جالب در لیگ ملت‌های اروپا، مانچینی شروع به گذاشتن اثر خود در تیم ملی کرد. او بازیکنان جوان پرامید را به بسیاری از اردوهای اولیه تیم خود دعوت کرد و با گذشت زمان آنها به بخش‌های کلیدی تیمی تبدیل شدند که در یورو قهرمان شد. ایتالیا همه 10 بازی خود را در سال 2019 برد که نتیجه آن، بازگشت دوباره اعتقاد و اعتماد مردم این کشور به تیم ملی فوتبالشان بود. بازیکنانی مانند اینسینیه، چیرو ایموبیله، فدریکو برناردسکی و مارکو وراتی اکنون در میان ستاره‌های اصلی تیم قرار دارند و جورجیو کیلینی و لئوناردو بونوچی همچنان به عنوان ترکیبی دلپذیر از جوانی و تجربه، ساختار و قدرت را در قلب خط دفاعی مستحکم ایتالیا حفظ کرده‌اند تا آتزوری به یک تیم لذت بخش برای تماشا کردن بدل شود.

پس از همه گیری کووید-19، هیچ نقصی در حرکت آتزوری رخ نداد. آنها در ماه اکتبر به فینال لیگ ملت‌ها راه یافتند و بازی‌های پرشماری را بدون دریافت گل سپری کردند و تابستان گذشته به عنوان یکی از باثبات‌ترین تیم‌ها، وارد مسابقات یورو شدند. هنگامی که آنها مسابقات را با پیروزی 3-0 در برابر ترکیه در ورزشگاه المپیک رم آغاز کردند، کاملا واضح بود که با یک تیم کاملاً تغییر یافته نسبت به آن تیم متزلزل و ناتوان که در آن شب تلخ در میلان مقابل سوئد شکست خورد، مواجه هستیم. در خط میانی جورجینیو و وراتی، یک پایگاه قدرتمند ساخته‌اند که می‌توانند بازی‌ را به حریف دیکته کنند، در حالی که اینسینیه و فدریکو کیزا در خط حمله از ستاره‌های مهم و تاثیرگذار یورو بودند. زوج قابل اعتماد بونوچی و کیلینی را در زمین بگذارید و اطمینان داشته باشید این همیشه راهی برای شکست دادن هر حریفی است. با دانستن همه اینها بیش از پیش تعجب می‌کنیم که چگونه ونتورا توانست با داشتن چنین افرادی به این شدت شکست بخورد.

اما آن قسمت از تاریخ فوتبال ایتالیا اکنون به پایان رسیده و در عوض، زمان موفقیت و امید از راه رسیده است. به جز اینکه می‌توان پیش بینی کرد که تا قبل از جام جهانی قطر 38 سالگی کیلینی فرا می‌رسد، نمی‌توان با قطعیت گفت که این تیم ایتالیا تا جام‌جهانی می‌تواند روند رحکت خود را به درستی حفظ کند. به نظر می‌رسد این تیم تا زمانی که مانچینی را دور و بر خود داشته باشد، با انجام چند تغییر کوچک و ضروری در ترکیب فعلی، می‌تواند در نقطه امنی قرار داشته باشد. پس از قهرمان آنها در ومبلی و عبور از انگلیس در فینال یورو، آسمان بر روی مانچینی و تیمش گشوده شد. ملتی که تحقیر شده بود، برای قهرمان شدن دوباره گرد هم آمدند و اکنون برای برگزاری پلی‌آف جام‌جهانی و زدودن خاطرات دردناک سال 2017 خود را آماده می‌کنند.

مانچینی به عنوان سرمربی سابق اینتر و منچسترسیتی در ایجاد تغییرات تردیدی نداشت. او در سه سال سرمربیگری خود از 67 بازیکن استفاده کرده است که 35 نفر از آنها برای اولین بار در تیم اصلی حضور داشته اند. از میان این بازیکنان، رافائل تولوی، امرسون پالمیری، الساندرو باستونی، نیکولو بارلا، مانوئل لوکاتلی و ماتئو پسینا اکنون قهرمانی اروپا را در کارنامه خود دارند. تنها چهار ماه پس از انتصاب مانچینی، ایتالیا مغلوب پرتغال شد. از آن زمان آنها 37 بازی بدون شکست را با هم پشت سرگذاشته‌اند تا رکورد جدیدی را ثبت کنند و از رکورد 30 بازی بدون شکست خود تحت هدایت ویتوریو پوتزو پیشی بگیرند. ایتالیا تا قبل از تساوی 1-1 مقابل اسپانیا در نیمه نهایی یورو، بهترین روند برد تاریخ خود را در 13 بازی متوالی داشت. آن‌ها و بلژیک تنها تیم‌هایی بودند که هر 10 بازی مقدماتی خود را بردند، تنها 4 بار گل خوردند و دومین خط حمله برتر مسابقات انتخابی بودند.

قهرمانی در یورو و غلبه بر رقیب دیرینه، برای مردمانی که شیفته فوتبال هستند و خود را بر هر کشور اروپایی دیگری مقدم می‌دانند، این قهرمانی چیزی فراتر از فوتبال و به مثابه بازگشت غرور و اعتماد ملی از دست رفته بود. این قهرمانی آخرین مورد مجموعه‌ای از تحولات بی‌اهمیت و البته برخی جدی‌تر بود که پس از یک سال پرتلاطم که تحت سلطه همه‌گیری کرونا قرار داشت، به طرز چشمگیری روحیه ملی ایتالیایی‌ها را بهبود بخشید.

در بعد سیاسی، انتصاب نخست وزیر ماریو دراگی، رئیس سابق بانک مرکزی اروپا که به عنوان عامل نجات یورو در اروپا شناخته می‌شود در فوریه سال 2021، باعث افزایش فوری اعتبار بین المللی کشور چکمه‌ای شد. ایتالیا پس از سال‌ها که به چشم کودکی با مشکلات مالی دیده می‌شد، تأییدیه کمیسیون اروپا را برای طرح احیای اقتصادی پس از همه‌گیری دریافت کرد. با این کار میلیاردها سرمایه از اتحادیه اروپا به سوی این کشور روانه خواهد شد.

یک سال بعد از شروع همه‌گیری ویروس کرونا که به ایتالیا ضربات مهلکی را از هر نظر وارد کرد، قهرمانی در یورو این احساس را در بین ایتالیایی‌ها ایجاد کرد که به حالت عادی بازگشته‌اند و می‌توانند بار دیگر از زندگی لذت ببرند. برای برخی از افراد مسن‌تر، جشن قهرمانی یورو 2020 اولین باری بود که پس از ماه‌ها از خانه‌های خود بیرون رفتند. برای جوانان ایتالیایی، قهرمانی در این مسابقات به معنای پایان مقررات حکومت نظامی وخاموشی در ساعت 10 شب بود. برای کشوری که گاهی احساس می‌کند عقده حقارت دارد و خود را فاسد یا پر هرج و مرج می‌بیند، حالا به نظر می‌رسد حس جدیدی از توانمندی را در خود دارد. فوتبال در ایتالیا کیفیت رستگاری مخصوص خودش را دارد. تصادفی نیست که یکی از احزاب سیاسی کشور به نام فورزا ایتالیا نام یک شعار فوتبالی است. (سرودی دیگر از سرود ملی، Fratelli d'Italia نامگذاری شده است که در یورو 2020 توسط تیم ایتالیایی‌ها با ذوق خوانده شد.) قهرمانی و پیروزی ممکن است مزایای ملموس‌تر از آنچه ما متصور هستیم، نیز به همراه داشته باشد. برخی از اقتصاددانان افزایش تولید ناخالص داخلی را بر اساس تخمین‌ها بین 4 تا 12 میلیارد یورو پیش‌بینی کرده‌اند که این متاثر از قهرمانی این کشور در یورو است. برخی سال 2021 را با 1982 مقایسه کرده‌اند؛ دوره‌ای که قهرمانی ایتالیا در جام جهانی فصل جدیدی را در تاریخ این کشور پس از دورانی به نام "سال های پیشرو" آغاز کرد؛ زمانی که ایتالیا توسط تروریسم داخلی ضربات سهمگینی خورد. سیاستمداران به خوبی به تاثیرات فوتبال در ایتالیا واقف هستند، به همین خاطر نخست وزیر دراگی پس از قهرمانی کشورش در یورو خطاب به بازیکنان این تیم گفت "شما صفحه‌ای بی‌نظیر را در تاریخ کشورمان نوشتید".

اما مانچینی چگونه الهام بخش چنین تغییر دراماتیکی در شرایط تیم ملی ایتالیا شده است؟ عامل اصلی بالا نگه داشتن روحیه است. مانچینی در زمان حضور در اردوها موسیقی‌های انگیزشی برای اعضای تیمش پخش می‌کند. گفته می‌شود آهنگ زندگی را دوست دارم از رابی ویلیامز یکی از آهنگ‌های محبوب است و با استقبال ویژه از کسانی که برای اولین بار به تیم ملی دعوت شده‌اند یا اولین بازی ملی خود را انجام می‌دهند، به آنها روحیه می‌دهد. لئوناردو بونوچی یکی از باتجربه‌ترین بازیکنان باقی مانده در تیم با 33 سال سن- از مانچینی بابت ایجاد جو "خانوادگی” در ترکیب ایتالیا تمجید می‌کند و می‌گوید که تمامی بازیکنان از پوشیدن پیراهن تیم ملی کشورشان احساس شعف و شادی می‌کنند. مانچینی پیش از این هم قهرمانی سریالی به حساب می‌آمد، کسی که سمپدوریا را به اولین و تنها اسکودتوی تاریخش رساند و سپس اولین قهرمانی لیگ لاتزیو پس از دهه 1970 را به ارمغان آورد. او به 18 سال ناکامی در اینتر پایان داد و منچسترسیتی را برای اولین بار پس از سال 1968 قهرمان انگلیس کرد- سالی که ایتالیا برای آخرین بار تاج پادشاهی اروپا را بر سر گذاشته بود. اما این دستاورد نهایت رضایت و آسودگی خاطر را برای او به همراه دارد. او موفقیت‌های بسیاری را در طول دوران حضورش در میدان تجربه کرد اما هیچکدام از آنها هرگز با پیراهن لاجوردی ایتالیا به دست نیامده بود. حداقل تا امروز چنین اتفاقی رخ نداده بود. او در شب فینال گفت:” امیدوارم فردا به عنوان مربی خشنودی‌ای را به دست بیاورم که به عنوان بازیکن هرگز به آن نرسیدم.” او حالا همه‌چیز دارد و ایتالیا پس از تجربه سخت‌ترین شرایط ممکن، بار دیگر به قله اروپا برگشته است. ماموریت پیش روی آنها کار نیمه تمامی است که بی شک خودشان مسبب آن بودند. اگر در آن دیدار سخت مقابل سوئیس کمی توان بیشتری گذاشته بودند، اکنون مجبور نبودند برای رسیدن به جام‌جهانی و جلوگیری از دومین ناکامی پیاپی در راه صعود به این مسابقات، با پرتغالی مواجه شوند که آن هم زخم خورده مرحله مقدماتی است و با کلی ستاره که سرآمدشان رونالدو است، راهی جز غلبه بر مانچینی و شاگردانش نمی‌بیند.

*عرفان خماند