بازی هایی که بسکتبال میسازد
*افشین رضاپور
تاریخچه بسکتبال باشگاههای ایران که تحت نام لیگ در ادوار مختلف برگزار شد، مملو از حوادث و اتفاقاتی است که با خود در گذر نسلها لحطات تلخ و خاطرات شیرین به جا گذاشته است. به شهادت کیهان ورزشی که از دهههای گذشته تا امروز و در پی بازتاب رویدادهای بسکتبال با چهرههای تأثیرگذار همواره مورد توجه خوانندگان قرار گرفته، لیگهای بسکتبال یکی از پرمخاطبترین لیگها در کنار سایر فعالیتهای ورزشی است که با گذشت چندین دهه، در میان مخاطبان و طرفداران ورزش و بسکتبال جایگاه ثابتی دارد.
بسکتبال باشگاههای ایران همانند لیگهای فوتبال و والیبال، دارای سابقه و قدمت است. در سال 1354 نخستین دوره لیگ ایران با حضور تیمهای مختلف باشگاهی آغاز شد. مسابقاتی که ظرف 5-4 ماه برگزار میشد و در بین بسکتبالیستها شور و اشتیاق فراوان به وجود میآورد.
پس از انقلاب و در پی وقفهای حدود 12 سال، باشگاهها دوباره وارد میدان شدند. طی این سالها، مسابقات قهرمانی کشور با زورآزمایی استانها به صورت متمرکز رونق داشت.
رقابتهای باشگاهها ابتدا با «جام حذفی» حرکتی با شیب ملایم را شروع کرد اما وقتی که تیمها در قالب «لیگ» به میدان رفتند، مشخص شد که بسکتبال ایران در کجا ایستاده است و به کجا خواهد رسید. 30 سال از روزی که شهرداری اصفهان در لیگ باشگاهها قهرمان شد گذشت و سه دهه با همه افت و خیزها و فراز و نشیبها در نظام تیمداری و باشگاهداری ورزش ایران، قطار بسکتبال در ادوار مختلف به حرکت خود ادامه داد.
شهرداری اصفهان با دو قهرمانی پیدرپی کنار رفت.
سپس چتر حمایتی ذوب آهن بالای سر بسکتبال اصفهان باز شد تا نیروهای جوان و مستعد این شهر به همراه تک و توک یار غیر اصفهانی در برخی دورهها، 7 دوره در طول سالهای 70، میدان را با طعم شیرین قهرمانی ترک کنند.
تیم پیکان تهران در سالهای 1374 و 1376، دو بار مؤفق به ربودن جام از چنگ تیم اصفهانی شد.
با سرازیر شدن قدرتهای جدید مانند صنام و صباباتری و شیوه جدید بازیها به نام «لیگ برتر»، جغرافیای بسکتبال با مرکزیت اصفهان به تهران منتقل شد.
صنام 2 و صباباتری سه بار قهرمان شدند.
بعد از این دو تیم، مهرام 4 بار پیدرپی از سکوی قهرمانی بالا رفت تا جام به مدت یک دهه در دستان تیمهای تهرانی جا خوش کند.
خوزستان سومین استانی بود که با پتروشیمی بندرامام، غول بزرگ اقتصادی، در بسکتبال سری توی سرها درآورد. تا اواسط دهه نود، 6 قهرمانی بین پتروشیمی و مهرام تقسیم شد که سهم تیم خوزستانی 4 قهرمانی بود.
دیار آذربایجان دیگر مقصد جام قهرمانی بود که بعد از کش و قوس فراوان در سال 1396 بالاخره با شهرداری در تبریز آرام گرفت. سپس نفت آبادان یورش تیمهای شهرستانی به جام قهرمانی در لیگ برتر را ادامه داد و سرانجام فصل گذشته جام به شهرداری گرگان رسید که از نایب قهرمانی در سال 1354 تا 1399، چهل و پنج سال برای قهرمانی انتظار کشید.
امروز و با شروع فصل نو رقابتها، عمر لیگهای ایران به 35 سالگی خود رسید. لیگ؛ با بازیهایی که بسکتبال میسازد، 35 دوره پرفراز و نشیب را با اشکها و لبخندها و برد و باختها و....پشت سر گذاشت. مطابق هر دوره در مسابقات امسال به انتظار مینشینیم تا بار دیگر شاهد ظهور پدیدهها و نوخاستگان بسکتبال با یافتههای جدید مربیان و توانمندی عوامل اجرایی و... باشیم.