عصر تو، جاودانه خواهد بود

سوابق بیماری

وی پیش از آن در سال 2005 به مدت بیش از یک ماه در بیمارستان بستری شد و تحت عمل جراحی معده قرار گرفت. چهار سال قبل از آن هم در زمان مربیگری در فلامینگو به دلیل تپش قلب نامنظم تحت مداوا بود. در سال 2014 پیش از برگزاری جام جهانی به دلیل عفونت کمر، 12 روز را در بیمارستان سپری کرد. وی به موقع از بیمارستان مرخص شد و به تماشای اولین مسابقه رسید. در آن جام او نقش سفیر مسابقات را ایفا می کرد.

زندگی وقف فوتبال

متولد سال 1931 بود. سفر زاگالو در فوتبال را می توان هر نامی نهاد، غیر از سفری معمولی و متداول. او در این مورد می گفت: "در روز درستی متولد شده ام. موفقیت همیشه همراهم است." در ابتدا قصد داشت که خلبان شود که ضعف بینایی مانع از آن شد و بعد به دنبال حسابداری رفت اما دست سرنوشت، مسیر دیگری را برایش در نظر گرفته بود؛ فوتبال. تصمیمی که نه تنها زندگی خودش، بلکه سرنوشت فوتبال برزیل را شکل داد و عوض کرد. او در اوقات فراغت در یک تیم محلی بازی کرد و اینگونه وارد دنیای فوتبال شد.در مصاحبه ای گفته بود: "پدرم نمی خواست که من فوتبالیست شوم. او به من این اجازه را نمی داد. در آن زمان این یک شغل آبرومند نبود و جامعه نگاه خوبی به آن نداشت ... به همین دلیل است که می گویم فوتبال تصادفی وارد زندگی ام شد."پنج قهرمانی با تیم های ریو دو ژانیرو - بوتافوگو و فلامینگو - به دست آورد ولی صحنه درخشش او بازیهای ملی بود.

فتح جام های جهانی

تاثیرش بر جام جهانی بی همتا بود. یکی از ارکان اصلی تیم ملی برزیل در کنار په له و گارینشا در جام های جهانی 1958 سوئد و 1962 شیلی و کسب عنوان قهرمانی در این رقابتها بود. زاگالو آخرین بازمانده از تیم اصلی قهرمان جام جهانی 1958 بود.در واقع جام 1958، اولین قهرمانی برزیل محسوب می شد و مرهمی بود بر زخم شکست ناگوار هشت سال قبل در ماراکانا مقابل اروگوئه. زاگالو در خصوص این نتیجه که ماتم ملی را برای برزیلی ها به همراه داشت، گفته بود: "من در روز آن شکست شوم مقابل اروگوئه در ماراکانا بودم. سرباز بودم و وظیفه ام دور نگه داشتن مردم از زمین مسابقه بود. هرگز سکوت، غم و نا امیدی ناشی از آن شکست را فراموش نمی کنم."جالب اینکه وی در 26 سالگی و اندکی پیش از شروع جام جهانی 1958 به تیم ملی دعوت شد و در پست وینگر (بال) چپ، هم به حملات برزیلی ها کمک کرد و هم در دفاع نقش بسزایی داشت و دست آخر 37 بازی ملی برای سلسائو انجام داد. خودش در این خصوص می گوید: "دیدم که پوشیدن پیراهن شماره 10 در تیم ملی برزیل کار دشواری است، پس از پست هافبک چپ به بال چپ رفتم." وی ادامه می دهد: "من 27 ساله بودم و په له 17 سال داشت. به همین دلیل می گویم که من هرگز با او بازی نکرده ام، بلکه او با من بازی کرده است!"سپس در جایگاه سرمربی توانست برزیل را به قهرمانی جام جهانی 1970 برساند و به اولین فردی تبدیل شد که به عنوان بازیکن و مربی عنوان قهرمانی جهان را کسب می کند. ماجرا در سال 1994 هم تکرار شد و این بار به عنوان کمک مربی توانست چهارمین جام جهانی را هم در آمریکا به دست آورد.

هم مربی و هم مرشد

پس از آنکه در سال 1965 از فوتبال به عنوان بازیکن خداحافظی کرد، دوران مربیگری باشکوهی را همچون گذشته تجربه کرد. مربی تیم ملی برزیل و چندین باشگاه برزیلی بود. حتی تجربیات خود را به کویت، عربستان و امارات هم برد. شیوه مربیگری و فلسفه فوتبالش بر نسلی از بازیکنان و مربیان تاثیر گذاشت و سهم بزرگی در شور و اشتیاق جهانی نسبت به فوتبال برزیل داشت.

تحملم خواهید کرد

زاگالو را به عنوان شخصیتی عجیب و غریب می شناختند ، کسی که هیچ ابایی از به چالش کشیدن آنها که از شیوه مربیگری اش انتقاد می کردند، نداشت. یکی از معروفترین این اتفاقات در سال 1997 و پس از قهرمانی برزیل در کوپا آمریکا در بولیوی رخ داد. در آن هنگام برزیل از شانس های قهرمانی به حساب نمی آمد. پس از به صدا در آمدن سوت پایان مسابقه، وی با چهره ای برافروخته و فریاد به سمت دوربین های تلویزیونی گفت: " قرار است از این به بعد مرا تحمل کنید!" این جمله ای است که هنوز هم مکررا در فوتبال برزیل به گوش می رسد.در ماه آگوست گذشته دو هفته را در بیمارستان ریو دو ژانیرو گذراند و مشکل، عفونت مجاری ادراری بود. پس از مرخص شدن در ویدئویی نشسته روی صندلی چرخدار دیده شد که همان جمله معروف قدیمی را دوباره بر زبان آورد!

13، عدد شانس

او که بسیار خرافاتی بود، 13 را عدد شانس خود می دانست. وی در سیزدهمین روز ماه با آلسینا دی کاسترو ازدواج کرد و تا زمان مرگ وی در سال 2012 در کنارش بود. این دو، چهار فرزند داشتند. یک بار به شوخی گفته بود که در ساعت 13 روز 13 جولای سال 2013 از فوتبال کناره گیری خواهد کرد.

میراثی فراتر از زمین فوتبال

تبدیل شدن تصادفی به یک فوتبالیست و نهایتا یکی از ماندگارترین چهره های تاریخ این ورزش، گواهی است بر درک و اشتیاقش نسبت به این ورزش. داستان او، خود غلبه ای است بر مشکلات و ناباوری ها. همین شور و هیجان هم الهام بخش نسل ها برای دنبال کردن رویاهایشان با فداکاری و تاب آوری است.داستان زندگی وی، از دست شستن از انتخاب های شغلی ابتدایی تا تبدیل شدن به یک اسطوره در فوتبال، نمایشی است از قدرت به آغوش کشیدن و گوش فرا دادن به ندای درون. تبدیل شدن زاگالو از یک بازیکن به یک مربی مورد احترام، نشان دهنده تاثیر عمیقی است که یک فرد می تواند بر سطوح مختلف یک ورزش بگذارد.

پایان یک عصر

با مرگ زاگالو، فوتبال چهره ای کلیدی را در تاریخ خود از دست داد. او چیزی بیش از یک بازیکن یا یک مربی بود . او سمبل بازی زیبا بود، تجسم روحیه، استعداد و هنرمندی فوتبال برزیل. زحمات وی برای فوتبال، اثری ماندگار به جای گذاشت که سال ها در اذهان باقی خواهد ماند و آن را جشن خواهند گرفت.

قهرمان جاودان جهان

خانواده زاگالو در پیامی او را " قهرمان جاودان جهان" خواندند. در ادامه این پیام آمده است: "پدری فداکار، پدربزرگی بامحبت، پدرخوانده ای مهربان، رفیقی وفادار، یک حرفه ای فاتح و یک انسان بزرگ. یک فوق ستاره. وطن پرستی که میراثی از دستاوردهای بزرگ را برایمان به یادگار گذاشت.""خدا را شاکریم بابت زمانی که در کنار تو سپری کردیم و از او می خواهیم به ما با خاطرات خوب و یادگاری هایت، آرامش دهد."

دیوانه های فوتبال

هیچ کشوری در کره خاکی همچون برزیل با فوتبال خو نگرفته است. آنها تنها کشوری هستند که در تمام جام های جهانی برگزار شده ( از سال 1930) تا کنون حضور داشته اند. تنها کشوری که این جام را 5 بار به دست آورده است و در واقع یک فرهنگ فوتبالی برای خود دارند که مثل هیچ کجای دیگر نیست. فوتبالی سرگرم کننده و هجومی ارائه می دهند و بزرگانی نظیر په له، گارینشا، توستائو، جرزینیو، زیکو، سوکراتس و خیلی های دیگر و تا همین اواخر روماریو، رونالدو و رونالدینیو را به فوتبال دنیا معرفی کرده اند.اگرچه یک نام در این بین جا افتاده است. مردی که شاید به عنوان بازیکن به شهرت افراد فوق نبود ولی قطعا در جمع بزرگان فوتبال برزیل به حساب می آید. آن مرد، "ماریو زاگالو"ست.

شروع تاریخ سازی

او که به " گرگ " شهرت داشت – در نام کاملش " لوبو" به معنی گرگ به زبان پرتغالی وجود دارد – در دوران باشگاهی برای فلامینگو و بوتافوگو بین سال های 1951 تا 1965 درخشید. در فینال جام جهانی 1958 و پیروزی 5-2 مقابل سوئد میزبان، گل چهارم را به ثمر رساند و گل پنجم را برای په له ساخت. چهار سال بعد او در تمام بازی ها به صورت کامل حضور یافت و برزیل که با حضور گارینشا، مصدومیت په له را فراموش کرده بود، شکست 1-0 در فینال مقابل چکسلواکی را با پیروزی 1-3 عوض کرد تا از عنوان قهرمانی خود دفاع کند.

هدایت بهترین تیم همه ادوار

علی رغم این قهرمانی ها، مربیگری از زاگالو یک اسطوره ساخت ، به خصوص به عنوان سرمربی تیمی که بسیاری معتقدند بهترین تیم ملی تمام ادوار جام جهانی و دنیای فوتبال محسوب می شود؛ تیم ملی برزیل که فاتح جام جهانی 1970 شد. برزیل با هدایت ژوائو سالدنا راهی جام جهانی 1970 مکزیک شد. او یک روزنامه نگار هم بود و به انتقاد از رژیم نظامی حاکم بر آن روزهای برزیل پرداخت. در پی روابط پرتنش با په له و کسب چند نتیجه ضعیف در بازیهای تدارکاتی آماده سازی برای جام جهانی، از کار برکنار شد. زاگالو که در آن هنگام مربی بوتافوگو بود و 38 سال سن داشت، تنها 75 روز قبل از شروع مسابقات به سمت سرمربی برزیل انتخاب شد.آنچه رخ داد، به عنوان یادگاری به یاد ماندنی در تاریخ ثبت شد. برزیل به اولین تیمی تبدیل شد که سه قهرمانی جهان را به دست می آورد. آنها در فینال مقابل ایتالیا، قهرمان دو دوره جام، به برتری رسیدند. بعدها زاگالو از جام جهانی 1970 به عنوان "بزرگترین خاطره اش به عنوان مربی" یاد کرد.

همه باید بجنگند

وی در اولین مواجهه با بازیکنان تیم ملی در سال 1970 گفت: "من نظم و ترتیب می خواهم؛ همین طور اشتیاق و از خود گذشتگی از جانب همه شما. وقتی من بازیکن بودم، بسیار از شیوه بازی ام انتقاد می شد، ولی به مبارزه ادامه دادم. این همان چیزی است که اکنون از همه نفرات تیم می خواهم. در فوتبال امروز، همه باید بجنگند، فارغ از اینکه چه نقشی در زمین دارند."

اسطوره ای مقابل اسطوره

وی برزیل را به جام جهانی بعدی در سال 1974 در خاک آلمان غربی رساند. آنها نتوانستند به فینال مسابقات راه یابند و یک تیم بزرگ و خاطره انگیز دیگر، یعنی هلند با رینوس میشل و یوهان کرویف، سد راهشان شد. دوباره به سراغ مسابقات باشگاهی رفت و همراه با فلومیننسی و فلامینگو قهرمانی هایی را به دست آورد تا مربیگری کویت را پذیرفت. وی در سال 1976 به همراه کویت قهرمان جام خلیج فارس شد و در همان سال این تیم را به فینال جام ملتهای آسیا رساند.

خستگی ناپذیر

پس از رساندن امارات به جام جهانی 1990 ایتالیا، به عنوان مدیر فنی برای جام جهانی 1994 به تیم ملی برزیل فراخوانده شد. همراه با شاگرد خود، کارلوس آلبرتو پریرا، با غلبه بر ایتالیا در ضربات پنالتی، برزیل را برای چهارمین بار به قهرمانی جهان رساند.

هر که جای من بود ...

در جام جهانی 1998 فرانسه هم به عنوان سرمربی تا فینال مسابقات پیش رفت ولی اتفاقات مرموز حول رونالدو، بهترین بازیکن برزیل، باعث شد با سه گل مقابل میزبان شکست بخورند. او که به دلیل بازی دادن به رونالدو مورد انتقاد قرار گرفته بود، در این خصوص گفت: "پزشکان اجازه بازی وی را دادند. هر کسی جای من بود، همین کار را می کرد. من آن کسی نبودم که بخواهم از حضور در فینال جام جهانی، منعش کنم."

این بار به عنوان مشاور

چهار سال بعد در دهه 70 زندگی اش، در جام جهانی 2002 به عنوان مشاور ویژه کادر فنی راهی مسابقات ژاپن و کره جنوبی شد. برزیل برای پنجمین بار قهرمان جهان شد و او در نزدیک به نیم قرن، در تمامی قهرمانی های برزیل در جام های جهانی نقش داشت. حتی پس از کناره گیری لوئیز فلیپه اسکولاری به صورت موقت و برای یک بازی سرمربی برزیل شد و با پیروزی در دیدار دوستانه مقابل کره جنوبی با سرمربیگری ملی وداع کرد.

آخرین تلاش

آخرین حضورش در تیم ملی به عنوان دستیار پریرا در جام جهانی 2006 آلمان بود که برزیل پیش از شروع مسابقات به عنوان یکی از شانس های اصلی کسب عنوان قهرمانی شناخته می شد ولی علی رغم حضور بازیکنانی مثل رونالدینیو، کاکا، رونالدو و آدریانو در مرحله یک چهارم نهایی مقابل فرانسه شکست خوردند.

هرگز تسلیم نمی شد

لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس جمهور برزیل در رسانه های اجتماعی اعلام کرد که "زاگالو یکی از بزرگترین بازیکنان و مربیان تمام دوران بوده است ، نمونه ای از عشق به تیم ملی و کشور برزیل ... با شهامت، فداکار، پرشور و خرافاتی؛ اینها ویژگی های مردی بود که هرگز تسلیم نمی شد."

بیانیه فیفا ؛ " پروفسور " همیشه آماده بود

جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا در بیانیه ای اعلام کرد: "با اندوه فراوان مطلع شدیم که یکی از بزرگان فوتبال، مردی که تاثیرش در جام جهانی بی همتا بوده، از میان ما رفته است. هر گاه برزیل به مربی نیاز داشت، "پروفسور" آماده و حاضر بود ، چه به عنوان هدایت کننده و چه نابغه تاکتیکی. او را به عنوان پدرخوانده فوتبال برزیل به خاطر خواهند داشت. همچنین جای خالی اش توسط همه اهالی فوتبال درک خواهد شد، به ویژه در اینجا، در فیفا. داستان جام جهانی را نمی توان بدون ماریو زاگالو تعریف کرد. دوست دارم صمیمانه ترین تسلیت ها را به کشور برزیل، اتحادیه فوتبال برزیل و خانواده و دوستانش بگویم."ادنالدو رودریگز، رئیس کنفدراسیون فوتبال برزیل هم در پیام خود اعلام کرد که زاگالو یکی از بزرگترین اسطوره های ورزش این کشور بوده است. وی گفت: "ما همدلی و حمایت خود را از خانواده و دوستداران وی در این لحظات تلخ برای فوتبال برزیل ابراز می داریم."

خاکسپاری

مراسم خاکسپاری وی در مقر اصلی کنفدراسیون فوتبال برزیل با حضور مردم و سپس به صورت خصوصی برای افراد خانواده و دوستانش در محل موزه کنفدراسیون برگزار شد. وی در آرامستان سائو ژوائو باتیستا در ریو به خاک سپرده شد ، جایی که بسیاری از شهروندان معروف برزیل دفن شده اند.

سخن بزرگان

" به به تو " که در این مراسم حضور داشت، گفت: "ما یک اسطوره ورزشی را از دست دادیم. او پدر دوم من بود." این جمله را کافو هم گفته بود.رونالدینیو با انتشار عکسی در کنار زاگالو نوشت: "بابت همه چیز از تو متشکرم، پروفسور!!! روحت شاد."روماریو هم خطاب به خبرنگاران گفت: " او به اندازه په له مهم بود."رونالدو، زاگالو را چنین توصیف کرد: " او یکی از بزرگترین بازیکنان نسل خود بود و پس از چهار بار فتح جام جهانی، اثری دائمی در فوتبال برزیل گذاشت. عصر او جاودانه است. ممنون بابت همه چیزهایی که به من یاد دادی. در آرامش بخواب."زینیو ، بازیکن اسبق تیم ملی برزیل در مراسم خاکسپاری عنوان کرد: "من دوران حضورم در تیم ملی را مدیون او هستم . این اواخر قصد داشتم که او را ملاقات کنم. در وضعیت خوبی نبود اما بعدا به من پیغام داد که با هم گفت وگویی داشته باشیم. گویی پدرم را از دست داده ام."

*سید محمد طاهر شاهین