ورزش ایران، سخت نیازمند خانه تکانی و اصلاح است
کیهان ورزشی-
وقتی کار دست کاردان باشد
در هر جای ورزش که کار دست کاردان بوده و مدیری دلسوز و مدیریتی کارآمد و با انگیزه سکان امور را در دست داشته، هم آن موضع یا رشته ورزشی پیشرفت کرده و باعث خوشحالی و افتخار شده و هم از بسیاری آسیب‌های جدی و اخلاقی و گزند‌های عجیب و غریبی که دامن رشته‌های مطرحی مثل فوتبال را گرفته، در امان مانده است. کشتی و همچنین والیبال، از جمله این رشته‌های ورزشی هستند.
افتخارآفرینی کشتی و والیبال
در هفته‌های اخیر کشتی و والیبال به دفعات در میادین مختلف بین المللی - از جهانی گرفته تا قاره‌ای و در رده‌های مختلف سنی - افتخارآفرینی کرده و به سهم و توان خود باعث شادی جامعه و اهالی ورزش شده‌اند. اداره این دو رشته که اسم بردیم - خاصه کشتی - در بیشترین مقاطع و دوره‌ها دست اهلش بوده است. کسانی که متخصص سپردن کار دست نااهلان و ناشایستگان غیر متخصص هستند - علی رغم تلاش‌هایی که کرده و زور‌هایی که زده‌اند - نتوانسته‌اند کشتی، این رشته ریشه دار و سنتی وملی را به تسخیر درآورند و آنجا را به بساطی برای کسب نان و نام خود و قوم وخویش‌ها و همشهری‌ها و هم باندی هایشان تبدیل کنند و دمار از روزگارش درآورند و به خاک سیاهش بنشانند.
آفات و آسیب‌های ورزش
برای این که این دو رشته - و معدودی دیگر از رشته‌ها - دست نااهل نیفتاده و هر کس و ناکسی نمی‌تواند با حضور بزرگان و نام آوران و صاحبان عناوین المپیکی و جهانی وقاره‌ای، تکیه بر صندلی ریاست بزند و صاحب منصب شود، هم در میادین بین المللی می‌درخشند و سکو‌های با ارزش را تسخیر می‌کنند وهم مهمتر از همه، گرفتار آسیب و آفت‌های تهوع آور و تاسفباری نمی‌شوند که مثلا رشته‌ای مثل فوتبال را به کام خود کشیده وغرق کرده است. در رشته‌هایی مانند کشتی یا والیبال، آفات و آسیب‌هایی نظیر دلالی افسار گسیخته و مسائل مسخره‌ای مثل جادوگری و رمالی وسحر وطلسم و... محلی از اعراب ندارند و هیچ دلال و رمالی حق ندارد عرض اندام کرده و پا را از گلیم خود درازتر کند.
از مرحله پرت‌ها
ورزش ما امروز با انواع گرفتاری‌ها و مسائل و مشکلات حاد و تاسفبار روبروست و هر چقدر هم کسانی به هر اسم و عنوان تلاش می‌کنند روی این گرفتاری‌ها را بپوشانند و به اصطلاح " ماله" بکشند، عرض خود می‌برند و زحمت اهل ورزش می‌دارند. این معضلات آنقدر عیان بوده و مسببان، از فرط خاطرجمعی " رو" بازی می‌کنند که پوشاندن و انکار آنها کاری بس عبث است که فقط موجب مضحکه یا زیر سوال رفتن و شبهه ناک بودن کسانی می‌شود که بدون توجه به فهم و شعور و قدرت تحلیل و درک مخاطب - که جامعه بزرگ ورزش است - می‌خواهند همه چیز را امن و اوضاع را روبراه و طبیعی جلوه دهند. اینها یا واقعا از مرحله پرت هستند و به نادرست صاحب قلم و تریبون شده‌اند و صاحب شناخت و تحلیل نیستند و یا قلم و بیان خود را به " ماله" تبدیل کرده و از قبل آن نان حلال! سر سفره عهد وعیال می‌برند.
بازی با عمر و سرمایه ورزش
این سخنی راست و سنجشی کاملا واقع بینانه است که ورزش ما به شدت محتاج اصلاحات اساسی و پر دامنه است. بار‌ها گفته و تاکید کرده‌ایم ورزش ایران برای اینکه بتواند قابلیت‌های پنهان و پیدا و ظرفیت‌های نهان و آشکار خود را از قوه به فعل درآورد و مسیری بایسته و رو به پیشرفت را در پیش بگیرد، باید دستخوش تحولات اساسی و یک خانه تکانی به معنای واقعی شود. انکار این واقعیت و طفره رفتن از کنار زدن موانع ساختاری و ساختگی، جز بازی کردن با عمر وسرمایه ورزش و اهالی آن معنا و حاصل دیگری ندارد و متاسفانه تقریبا همیشه و در مقاطع و دوره‌های مختلف مدیریتی صورت گرفته است.
ارزیابی عملکرد‌ها
دقیقا یک سال - وشاید چند روزی بیشتر- از شروع کار دولت چهاردهم گذشته است. تحلیل و بررسی منصفانه، عالمانه و واقع نگرانه کارنامه یکساله مسئولان، در حوصله این مقال و در صلاحیت این قلم نیست ولی کاری است ضروری که در درجه اول برای کمک به دولت هم که شده باید انجام شود. صاحبان فکر ونظر وقلم و سخن و تخصص باید به فراخور حال خود در حوزه کاری شان به این کارنامه بپردازند و با شناخت و معرفی صریح و بی غرضانه نقاط قوت وضعف، بستر را برای حرکت قوی‌تر دولت جهت رسیدن به اهداف فراهم آورند.
نشانه‌ای از اصلاحگری در ورزش دیده نمی‌شود
بر همین اساس ما و امثال ما که سروکارمان با ورزش است، باید در حوزه حرفه‌ای خود به بررسی و نقد کارنامه دولت بپردازیم، کاری که این نوشته به دنبال آن نیست، اما حتما باید در فرصت مناسب به آن پرداخته شود. در اینجا به بهانه بحثی که شروع کرده‌ایم، می‌خواهیم صریحا بگوییم فعلا و تا اینجای کار در عملکرد یکساله ورزشی دولت نشانی از خانه تکانی مورد انتظار و اصلاحات ساختاری و تحولات همه جانبه به چشم نیامده و برحال و هوای ورزش همان شرایط گذشته حاکم بوده و ورزش همان مسیری را طی می‌کند که پبش از این نیز طی می‌کرده است.
وعده‌های شیرین شروع مسئولیت!
این درست برخلاف انتظار اهالی ورزش و مغایر با وعده‌هایی است که مسئولان فعلی در بدو شروع مسئولیت خود می‌دادند. این آقایان هم طبق روش اسلاف خود در شروع کار از وضعیت حاکم به شدت انتقاد کرده و آفات و گرفتاری‌ها را یک به یک در مجلس و رسانه و... برمی شمردند و درباره فساد ستیزی و کوتاه کردن دست فاسد‌ها و جریان شارلاتانیسم و جمع کردن بساط دلالیسم افسار گسیخته و... وعده می‌دادند و خیلی از شعار‌های دیگر که ذکر آن، حوصله خواننده گرامی را سر می‌برد و خاطرش را مکدر می‌کند.
آش همان آش است!
آنچه می‌خواهیم بگوییم این است که با نگاهی واقع گرایانه و با قضاوتی منصفانه به این نتیجه می‌رسیم که مسئولان به هیچکدام از آن حرف‌ها عمل نکرده‌اند و در نتیجه به انتظارات منطقی وتوقعات به حق پاسخ مثبت داده نشده است. آش همان آش است و در ورزش بر همان پاشنه قبلی می‌چرخد. کماکان جریانات فرصت طلب و منفعت پرست جولان می‌دهند و هر چه هم جلوتر می‌رویم، دامنه نفوذ و سوءاستفاده‌ها وخرابکاری‌های آنها بیشتر افشا و آشکار می‌شود.
خبر‌های ناخوشایند
در هفته‌های اخیر در کنار موفقیت‌ها و افتخارآفرینی جوانان ورزشکار کشورمان در رشته‌های مختلف - علی الخصوص والیبال و کشتی - خبر‌های ناگواری نیز به گوش مان رسیده که بیش از هر چیز حکایت از وضعیت ناخوشایند ورزش ودست‌های پشت پرده و رواج تفکرات مفسده انگیز و باطلی مثل جادوگری و طلسم و رمالی و... دارد. این اخبار شایعه نیست و واقعیت دارد و مطرح بودن و رواج آنها به هیچ وجه در شان جامعه و ورزش ایران نیست.
آتش بر خرمن فرهنگ و اخلاق
متاسفانه علی رغم هشدار‌های مکرر و تذکرات بی امان دلسوزان و کارشناسان و علاقه‌مندان واقعی، مسئولان ورزش و مراکز و دستگاه‌های ذیربط به نفوذ تدریجی و رو به گسترش دست‌های پشت پرده بی توجهی کردند یا آن را جدی نگرفته و غرق و مسحور" بحث‌های انحرافی" شدند که کسانی با راه انداختن دعوا‌های بی حاصل حیدری- نعمتی و برنامه‌هایی جنجالی و پرهیاهو، اما خالی از محتوا - که به قول ورزشی‌ها بزرگترین هنرشان " دعوا انداختن میان دو عکس" بود! - ساخته و پرداخته کرده بودند.
حالا صاحبان و دست اندرکاران آن برنامه‌های زرد که دانسته یا نادانسته، آتش بر خرمن فرهنگ و اخلاق زده بودند و بدون هیچ شک و شبهه‌ای در آنچه امروز دامنگیر ورزش شده، نقش بسزا وموثری داشته‌اند، ژست روشنفکر و قهرمان و مظلوم می‌گیرند، در حالی که خود خواسته و ناخواسته - مثلا برای کسب شهرت و جذب مخاطب - بیشترین ظلم‌ها را به فرهنگ و اخلاق در ورزش کرده‌اند.
خیلی از برنامه‌های ورزشی کماکان از مسائل اصلی غافل بوده و به حواشی سرگرم کننده و جنجالی مشغول هستند و خلاصه حاصل بی توجهی‌ها و اهمیت ندادن‌ها و سرگرم حواشی و از اصل غافل شدن، این شده که می‌بینیم. از یک طرف، شاهد بداخلاقی‌ها و حرمت شکنی‌ها و کینه ورزی‌ها و... هستیم و از طرف دیگر، دلال و رمال و جادوگر و شرطبند و رشوه بده و رشوه بگیر از سروکول ورزش بالا می‌روند. خلاصه حال و روز ورزش ما مصداق آن شعر مثل گونه است که:
سر چشمه شاید گرفتن به بیل
چو پر شد نشاید گذشتن به پیل
هرکسی وظیفه اش را انجام دهد
اگر مسئولان وقت ورزش در مقاطع مختلف اولا واقعا" مدیر" بودند و" تحمیلی" نبودند و اگر به جای پرداختن و تمرکز بر مسئولیت اصلی خود به دنبال مشغولیت‌ها و سرگرمی‌ها نمی‌رفتند و اگر درباره ورزش" بزرگی" می‌کردند و "بچگی" نمی‌کردند و حتی بعضا به طرفداری علنی از این و آن تیم نمی‌پرداختند و حرمت واحترام خود را حفظ کرده و خودشان را فحش خور جمعیت حاضر در ورزشگاه‌ها نمی‌کردند و اگر نه فقط مدیران ورزش بلکه هرکسی وظیفه خود را می‌شناخت و به آن صادقانه و با همه وجود عمل می‌کرد - از تماشاگر گرفته تا مربی و بازیکن و رسانه و مدیر و وزیر و وکیل - آن وقت وضع ورزش حتما خیلی بهتر می‌شد.
آفت زدایی از ورزش
پیش از این بار‌ها درباره" بچگی کردن بزرگتر‌های ورزش" نوشته‌ایم و با ذکر موارد مستند ثابت کرده‌ایم که این یکی از درد‌ها و آفات ورزش ما در کنار سایر آفات - مثل به کارگیری افراد نا اهل وناپخته در مسئولیت‌های بزرگ - است و اگر قرار باشد روزی ورزش سامان یابد و متحول شود و در مسیر پیشرفت بی امان و بدون وقفه قرار گیرد، باید یکی یکی سراغ این آفات و مشکلات رفت و آنها را با تدبیر و شجاعت حل کرد.
مشکلی نیست که آسان نشود!
نکته آخر هم اینکه مشکلات ورزش فراوان و متنوع و همه جانبه است. کسی که ورزش را بشناسد، در این واقعیت شکی ندارد که گرداب مشکلات خیلی جا‌ها ورزش را در خود فرو برده و سخت گرفتار کرده و خلاصه به قول جناب سعدی شیرین سخن، "کار از بیل گذشته و به پیل رسیده است". حل این مشکلات و رفع موانع، غیر ممکن به نظر می‌رسد، اما چنانکه بار‌ها نوشته و تاکید کرده‌ایم:
مشکلی نیست که آسان نشود
مرد باید که هراسان نشود
بنابراین هنوز هم فرصت باقی است و امیدواریم مسئولان ورزش پس از یک سال بررسی و تحلیل و رصد کردن اوضاع، رفته رفته اقدامات خود را برای درافتادن با مشکلات، رفع موانع و پاسخگویی به انتظارات منطقی جامعه محترم ورزش در مسیر اصلاح وتحول آن آغاز کنند.
*سید محمدسعید مدنی