" کابوس آفریقایی " لیگ برتر انگلیس
کیهان ورزشی-
رقابتهای جام ملتهای آفریقا ۲۰۲۵ (AFCON ۲۰۲۵) با حضور ۲۴ تیم از ۳۰ آذر ۱۴۰۴ (۲۱ دسامبر ۲۰۲۴) به میزبانی مراکش آغاز میشود و اولین بار است که این تورنمنت طی تعطیلات کریسمس و سال نو میلادی برگزار خواهد شد. میزبان به دنبال این خواهد بود که برای اولین بار از سال ۱۹۷۶ جام قهرمانی را بالای سر ببرد، در حالی که محمد صلاح فرصت خواهد داشت که آیندهاش در لیورپول را در ذهن خود مرور کند و اولین عنوان قهرمانی مصر از سال ۲۰۱۰ را به دست آورد. این دومین دورهای خواهد بود که مراکش پس از سال ۱۹۸۸ میزبان است. در ابتدا قرار بود مراکش میزبان دوره ۲۰۱۵ باشد، اما به دلیل نگرانیهای ناشی از همهگیری ویروس ابولا در غرب آفریقا، از این امر انصراف داد.
با توجه به افزایش تعداد تیمهای جام باشگاههای جهان توسط فیفا و برنامهریزی آن برای ژوئن و ژوئیه ۲۰۲۵، این دوره از مسابقات بین ۲۱ دسامبر ۲۰۲۵ و ۱۸ ژانویه ۲۰۲۶ برگزار خواهد شد. با اضافه شدن دو روز مسابقه اضافی که برای دو هفته آخر ژانویه در فصل گسترشیافته لیگ قهرمانان اروپا ۲۰۲۶-۲۰۲۵ برنامهریزی شده، اوضاع پیچیدهتر شده است. قرار بود این دوره از مسابقات، دومین دوره پس از سال ۲۰۱۹ باشد که در تابستان نیمکره شمالی (ژوئن-ژوئیه) برگزار میشود تا تداخل زمانی با تیمها و مسابقات باشگاهی اروپایی کاهش یابد. دوره قبلی مسابقات در سال ۲۰۲۳ به دلیل شرایط نامساعد آب و هوایی تابستانی در ساحل عاج، به ژانویه و فوریه ۲۰۲۴ منتقل شد. در ابتدا قرار بود گینه میزبان این دوره از مسابقات باشد ولی پس از تأیید ناکافی بودن تدارکات، حق میزبانی از آن سلب شد. پس از یک فرآیند مناقصه دوم، مراکش در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۳ به عنوان میزبان جدید معرفی شد. ساحل عاج مدافع عنوان قهرمانی است.
شاید نگرشها دیگر به اندازه گذشته کوتهبینانه نباشند، اما همچنان درست است که حداقل در انگلستان، جام ملتهای آفریقا کمتر به عنوان یک تورنمنت مستقل و بیشتر از نظر اهمیت آن برای لیگ برتر مورد بحث قرار میگیرد. معمولاً در مورد اینکه چرا این تورنمنت در اواسط فصل لیگهای اروپایی برگزار میشود، ابراز نگرانی میشود ولی کنفدراسیون فوتبال آفریقا سعی کرده باشگاههای اروپایی را راضی کند، با این حال فیفا و الزامات فزاینده تقویم مانع از این کار شدهاند. باید اذعان کرد که برنامهریزی، نقطه قوت کنفدراسیون فوتبال آفریقا نیست. از سال ۲۰۱۲، جام ملتها در محل برگزاری و در زمان برنامهریزی شده اولیه برگزار نشده است: سال ۲۰۱۳ به دلیل جنگ داخلی از لیبی به آفریقای جنوبی تغییر یافت؛ سال ۲۰۱۵ به دلیل انصراف مراکش از میزبانی به دلیل ترس از ابولا به گینه استوایی منتقل شد؛ سال ۲۰۱۷ به دلیل آشفتگی در لیبی به گابن انتقال یافت؛ سال ۲۰۱۹ به دلیل تأخیر در ساخت و ساز از کامرون به مصر منتقل شد؛ سال ۲۰۲۱ در کامرون برگزار شد، اما به دلیل کووید تا سال ۲۰۲۲ انجام نگرفت. در ابتدا قرار بود سال ۲۰۲۳ در ساحل عاج در ماههای ژوئن/ژوئیه برگزار شود ولی این زمان به ژانویه/فوریه تغییر کرد، زمانی که کسی در CAF با تأخیر به نمودارهای آب و هوا نگاه کرد و پذیرفت که تلاش برای برگزاری مسابقات در فصل بارانی غرب آفریقا بیمعنی است.
هرچند ایده برگزاری منظم مسابقات در تابستان اروپا پوچ باشد - آیا واقعاً قرار است دیگر هرگز مسابقات در غرب آفریقا برگزار نشود؟ - این سیاست رسمی باقی مانده است. جام ملتهای ۲۰۲۵ در ابتدا برای مراکش در ماههای ژوئن و ژوئیه برنامهریزی شده بود، اما سپس جیانی اینفانتینو جام جهانی باشگاههای طولانی خود را ابداع کرد و آفریقا مجبور شد مسابقات خود را به ۲۱ دسامبر موکول کند.
برای کسی که قبل از جام جهانی قبلی گفته بود که احساس آفریقایی بودن میکند، اینفانتینو روش عجیبی برای نشان دادن این مسئله دارد. رئیس فیفا هنوز هم آهنگ قدیمی ضد استعماری مورد علاقه ژائو هاولانژ را برای جلب حمایت خود در آفریقا مینوازد ولی به نظر میرسد که به همان اندازه که نگران مرگ هزاران کارگر مهاجر در قطر بود، نگران کمبود سهمیه برای مسابقات این قاره نیست. سوپرلیگ آفریقایی ۲۰ تیمی ۱۰۰ میلیون دلاری پیشنهادی او که با توجه به اینکه چگونه میتوانست رقابتهای سنتی و مسابقات موجود را زیر پا بگذارد، طرحی مشکوک بود، در نهایت به یک تورنمنت هشت تیمی یکباره در سال ۲۰۲۳ تبدیل شد (این تورنمنت هرگز رسماً کنار گذاشته نشده، اما هیچ اشارهای به آن در وبسایت Caf وجود ندارد).
فیفا معمولاً اصرار دارد که باشگاهها ۱۴ روز قبل از یک تورنمنت، بازیکنان را آزاد کنند ولی برای این جام ملتها که به شش تیم کاهش یافته، باشگاهها تشویق میشوند در صورت عدم رضایت، راهحلهای فردی پیدا کنند. بیاعتنایی به آفریقا کاملاً محسوس است. پاتریس موتسپه، رئیس آفریقای جنوبی Caf و متحد کلیدی اینفانتینو، علیرغم تلاشهای دونالد ترامپ برای حذف سیریل رامافوسا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی، از اجلاس G۲۰ سال آینده، در قرعهکشی جام جهانی شرکت کرد. ترامپ که نقش مهمی در قرعهکشی داشت، اجلاس رهبران G۲۰ در ژوهانسبورگ در ماه نوامبر را بایکوت و ادعا کرد که جمعیت اقلیت سفیدپوست آفریقای جنوبی مورد آزار و اذیت قرار میگیرند.
با بسته شدن جایگاه ژوئن/ژوئیه برای آفریقا، پیشنهاد شد که این مسابقات به افتتاحیهای که در ژانویه/فوریه برگزار شده بود، بازگردد، اما این موضوع مشکلات خاص خود را به همراه داشت. بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۲، جام ملتها در ژانویه/فوریه سالهای زوج برگزار میشد. چرا هر دو سال یک بار؟ زیرا وقتی جام ملتها در سال ۱۹۵۷ آغاز شد، آفریقا ۱۳ سال تا داشتن جایگاه تضمینشده در جام جهانی فاصله داشت و این تنها راه برای تضمین برگزاری منظم فوتبال رقابتی بود. با توجه به اینکه تا آخرین گسترش لیگ، تنها پنج تیم به جام جهانی راه پیدا میکردند، جام ملتها همچنان بهترین راه برای کسب درآمد برای ۵۰ عضو دیگر Caf بود. اگر اروپا به این موضوع اعتراض کند، در حالی که این همه آفریقایی برای باشگاههای اروپایی بازی میکنند، باید راه دیگری برای تأمین مالی فوتبال این قاره پیدا کند.
این حس وجود داشت که در سالهای جام جهانی، این جام تحت الشعاع مسابقات جهانی قرار گرفته است. علاوه بر این، مقررات فیفا باشگاهها را ملزم میکند که فقط برای یک تورنمنت بینالمللی در سال بازیکنان را آزاد کنند. در سال جام جهانی، باشگاههای اروپایی حق دارند از اعزام بازیکنان به جام ملتها خودداری کنند و با گسترش لیگ قهرمانان اروپا به ژانویه، تمایل آنها برای آزاد کردن بازیکنان افزایش مییابد. زمان این رقابت دسامبر/ژانویه است که میتواند به عنوان یک تورنمنت ۲۰۲۵ طبقهبندی شود تا از امتناع باشگاهها از آزاد کردن بازیکنان جلوگیری شود، در حالی که در تعطیلات زمستانی اکثر لیگهای اروپایی نیز قرار میگیرد. به همین دلیل است که با تنها یک بازی لیگ برتر، میتوانید روز باکسینگ خود را با تماشای دیدار زامبیا مقابل کومور، مصر در برابر آفریقای جنوبی، مراکش با مالی و آنگولا مقابل زیمبابوه پر کنید. باشگاههای لیگ برتر تحت تأثیر قرار خواهند گرفت، اگرچه آرسنال و چلسی هیچ نمایندهای در جام ملتها نخواهند داشت، ساندرلند ممکن است تا هفت بازیکن خود را از دست بدهد که مهمترین آنها نوح سادیکی، هافبک خستگیناپذیر جمهوری دموکراتیک کنگو و رینیلدو، مدافع چپ موزامبیکی هستند، به خصوص که آرتور ماسواکو، بازیکن ذخیره او، در تیم ملی جمهوری دموکراتیک کنگو خواهد بود. بازگشت دنیس سیرکین به تمرینات درست در زمان مناسبی اتفاق افتاده است.
از دست دادن محمد صلاح برای لیورپول نسبت به سالهای گذشته اهمیت کمتری دارد.. با پیوستن آماد دیالو و برایان امبومو به ترتیب به ساحل عاج و کامرون، قدرت تهاجمی منچستر یونایتد تحت تأثیر قرار خواهد گرفت، وستهام باید هر دو وینگبک خود، آرون وانبیساکا از جمهوری دموکراتیک کنگو و الحاجی مالک دیوف از سنگال را از دست بدهد. خلاقیت ایلیمان اندیای و اسماعیل سار، هموطنان دیوف، در اورتون و کریستال پالاس و پاسهای آرام الکس ایوبی نیجریهای در فولام از دست خواهد رفت. با این حال، عدم صعود غنا و گامبیا به این معنی است که محمد کودوس، آنتوان سمنیو و یانکوبا مینته همچنان به ترتیب برای تاتنهام، بورنموث و برایتون در دسترس خواهند بود، اما این داستان مربوط به لیگ برتر نیست، بلکه داستانی است درباره فوتبال آفریقا و اینکه چگونه با وجود تمام لفاظیهای اینفانتینو، به حاشیه رانده شده است.
*عرفان خماند